संविधान मानणारे जागृत आहेत काय ?

 

२६ नोव्हेंबर १९५० चे 

संविधान ७२ वर्षाचे झाले.त्यानिमित्याने विशेष लेख 

संविधान मानणारे जागृत आहेत काय ?

         डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर लिखित भारतीय संविधान आता कुठे लोकांना कळायला लागले.काही लोक फक्त भारतीय राज्य घटनेचे शिल्पकार म्हणून जय जय कार करीत होते.त्यांनी ते कधी वाचाले नाही.त्यांची अंमलबजावणी केली नाही.आता केंद्र सरकार ते संपवायला निघाले तेव्हा त्याच भारतीय संविधानाचा गौरव दिन भव्य स्वरुपात देशभर साजरा करायला लागले.तरी त्यात कुठे ही गल्ली ते दिल्लीत एकमत दिसत नाही..फुले,शाहू आंबेडकर विचारधारा मानणारे आणि जाणणारे लोक,समाज मोठा उत्सव साजरा करणारे आहेत. काही संस्था संघटना जनजागृती,प्रबोधन करण्यासाठी एकत्र येऊन भव्य गौरव यात्रा,रैली काढत आहेत.

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांनी २५ नोव्हेंबर १९४९ रोजी संविधान सभेला एक प्रश्न विचारला होता.मुठभर लोकांकडे अमाफ धन संपती आहे,तर असंख्य जनता दारिद्याच्या खोल खाईत जगत आहेत.२६ नोव्हेंबर १९५० ला आपण एका नव्या जीवनात प्रवेश करीत आहोत.आज २०२२ ला संविधान ७२ वर्षाचे झाले. पण विषमता कमी होण्या ऐवजी अमाफ वाढली.ती पण लोकशाहीच्या चौकटीत राहून सनदशीर मार्गाने त्याला संपुर्ण देश लबाडी, फसवणूक झाल्याचे मान्य करते. आणि न्यायलयात सुध्दा हेच लबाडी,फसवणूक!.देशाचा राष्ट्रपती व राज्याचे राज्यपाल मनुस्मुर्ती नुसार वागत आहेत.राष्ट्रपती पंतप्रधानाच्या व राज्यपाल मुख्यमंत्र्याच्या पाया पडतो.कोणत्या नियमानुसार?. मनुस्मुर्ती कि संविधान?.  राष्ट्रपती व 

राज्यपालांनी संविधानातील कलमांचे कदाचित थेट उल्लंघन केले नसेल, पण त्यांनी डॉ.आंबेडकरांना अभिप्रेत संविधानिक नीतिमत्तेचा ( Constitutional Morality ) खून केला मात्र हे नक्की. 

        महाराष्ट्र राज्यात रात्री राष्ट्रपती राजवट मागे घेतात. आणि अंधारात जमवजमव करून  जवळपास अंधारातच सरकारला शपथ दिली.ज्याची महाराष्ट्राच्या जनतेला जराही कल्पना नव्हती. हे सगळं राज्यपालांनी केले. हा सरळ सरळ संविधानिक नीतिमत्तेचा खून राज्यपालांनी केला.हा इतिहास लिहला गेला.ज्या संविधानाचे गोडवे आम्ही गातो त्यांचे दररोज एक एक पान नष्ट करण्याचे काम आर एस एस प्रणित केंद्र व राज्ये सरकारे करीत आहेत. आणि संविधान मानणारे त्यावर टीका टिपणी करीत आहेत.त्यामुळे संविधान मानणारे खरेचं जागृत आहेत काय हा प्रश्न निर्माण होतो. 

      संविधान न मानणाऱ्यानी साम,दम,भेद,नीती वापरून निवडणुका जिंकल्या.ज्या बहुजनाची संख्या ८५ टक्के आहे. ते मात्र कुठेच संविधानानुसार वागत नाही.त्यातील व्यक्तिगत मतभेद,स्वार्थ कमी होतांना दिसत नाही.सर्व शिक्षण,जुगाड जमावण्याची कला, तडजोड करण्याचे विशेष कला,कौशल्य असतांना बहुजन समाजातील लोक स्वतःला वंचित समजतात.म्हणजेच ८५ टक्के माणसांचा सांगाडा व संविधानाचा सांगाडा दिसत आहे. म्हणूनच डॉ बाबासाहेब आंबेडकर म्हणतात "माझ्या मतानुसार लोकशाही यशस्वी होण्यासाठी 'संविधानिक नीतितत्त्वां' चे पालन करणे हि चौथी शर्थ आहे. आपल्या संविधानात ज्या कायदेशीर तरतुदी आहेत. त्या संविधानाचा एक सांगाडा मात्र आहेत हे आपण विसरूनच जातो. संविधानिक नीतीतत्वांमुळेच संविधानाला जिवंतपणा प्राप्त झालेला आहे. हाच लोकशाहीचा गाभा आहे.डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांचे भाषण - " संसदीय लोकशाही यशस्वी करण्यासाठीच्या आवश्यक शर्ती " २२ डिसेंबर १९५२,पुणे जिल्हा न्यायालय,पुणे.

         सकल मराठा क्रांती मोर्चा,एक मराठा लाख मराठा.कोपर्डी बलात्कार करणाऱ्यांना जाहीर फाशी द्या!.याघटनेला राष्ट्रीय मुद्धा बनवुन मराठा समाज आरक्षण मांगणी साठी लाखो  लोकांचा मोर्चा प्रत्येक जिल्ह्यात रस्त्यावर उतरून मुकसंघ शक्ती दाखवली

.पण 

त्यांचा परिणाम राज्य व केंद्र सरकारवर काडीचा ही झाला नव्हता.

 असे आम्ही समजत होतो.

 पण इतर सर्व समाजा समोर आव्हान निर्माण झाले होते. सर्व समाजातील सुशिक्षित,अशिक्षित अज्ञानी,अडाणी लोकांसमोर मात्र हे का होऊ शकत नाही.हा मोठा प्रश्न पडला होता.यामागे कोणती प्रचंड शक्ती आहे, की जे लाखो करोडो लोकांनी मोर्चे काढल्यावर न घाबरता, दखल पण घेत नव्हती.तर ते आहे या देशाचे "संविधान" !. ज्यांना संविधान मान्य नाही ते ही मोर्चे काढतात.ज्यांना संविधान माहित आहे.ते पण मोर्चे काढत आहेत.तेच संविधान किती वर्षाचे झाले हे त्या सर्वांना माहित नाही.ज्यांनी संविधान कधीच वाचले,आणि त्यानुसार कधी आचरण केले नाही.ते लोक ही संविधान समर्थन मोर्चे काढत आहेत.काही हुकूमशहा संविधाना नुसार पाचशे,हजारच्या नोट बंद करण्याचे धाडस देशात प्रथमच केल्याचे सांगत आहेत.त्यांना ही संविधान किती वर्षाचे झाले हेच त्यांना माहित नाही.असे म्हणल्यास चूक ठरणार नाही.असो.

         एखादया घरात बाळाचा जन्म झाला.कि सर्वांनाच खूप आनंद होतो मग दररोज त्याचे गोडगोड कौतुक होते,घरातील मोठी माणस त्याला आईबाबा,काका,मामा,आबा आजी,नाना नानी असे शिकवितात.मग ते बाळ दिवसा दिवसाने मोठे होते आणि शिकते.त्यावर आपल्या धर्माचे संस्कार होतात.शाळेत गेल्यावर त्याला भारत माझा देश आहे सर्व भारतीय माझे बांधव आहेत,सर्वांशी मी बंधुभावाने वागेल असे शिकविले जाते.शाळेतूनबाहेर पडल्यावर त्याला देशातील जाती धर्म त्याचे रिती रिवाज याचे ही शिक्षण आपोआप मिळते.तोच मग भारताचा जबाबदार नागरिक होतो.हाच इतिहास भारतीय संविधान बनविताना बाबासाहेबांनी डोळ्या समोर ठेवला होता.संविधान लिहताना त्यांनी अनुभवलेले सर्व दररोजचे अपमानास्पद,तिरस्काराचे जीवन पाहले होते.म्हणुन त्यांनी पिण्याचे पाणी,चूल पेटविण्यासाठी लागणारे सरपण,शिक्षण घेताना वर्गातील वागणूक,मेल्या नंतर पुरणे, जाळण्यासाठी लागणारी जागा,जमीन याचा सर्व सविस्तर आढावा भारतीय संविधानात लिहून बाबासाहेबानी भारतीय नागरिकांना दिला आहे.घटनाकारांनी संविधानात कोणत्याही जातीला,धर्माला,प्रांताला,प्राधान्य दिले नाही.कोणाचाही राग मनात ठेऊन संविधानात येऊ दिला नाही.पण दुर्दव्य भारतीय नागरिकाचे त्यांनी सत्तर वर्षात हे संविधान वाचले नाही. भारतीय नागरिकांनी सोडा डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांना मानणाऱ्या त्यांच्या अनुयायांनी तरी वाचले असेल असे वाटत नाही.जर वाचले असते तर आज तो समाज जेवढा विभागला गेला आहे तेवढा विभागला गेला नसता.२६ नोव्हेंबर १९४९ जन्मलेले ते संविधान बाळ आज ७२ वर्षाचे झाले.त्याची सर्व ठिकाणी योग्य तो मानसन्मान देऊन त्याची पूजा अर्चा झाली पाहिजे. म्हणून राज्यांना केंद्र सरकारला आदेश काढावा लागला. त्याचा किती परिणाम भारतीय नागरिकावर होतो.लाखो करोडो लोकांचे मोर्चे पाहिल्यावर जाणवते.
         भारताची राज्यघटना २६ जानेवारी १९५० साली अंमलात आलेले असली तरी भारतीय संविधान मुख्यत्वे १९३५ च्या भारत सरकार कायद्यावर (Government of India Act of 1935) वर आधारित आहे.१९३५ सालच्या या कायद्यान्वये भारताच्या अंतर्गत स्वशासनाचा पाया घातला गेला होता. ब्रिटिश पंतप्रधान क्लेमेंट अटली यांच्या शिष्टमंडळाच्या स्वतंत्र भारताच्या संविधानाची निर्मिती करण्यासाठी एका मसुदा समितीच्या स्थापने विषयीच्या कल्पनेस भारतीय स्वातंत्र्य लढयातील नेत्यांनी सहमती दर्शविली होती. १९४६ च्या उन्हाळ्यात या समितीची स्थापना झाली व तिची पहिली बैठक ९ डिसेंबर १९४६ रोजी सच्चिदानंद सिन्हा यांच्या अध्यक्षते खाली पुणे येथे पार पडली होती.१५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारतास स्वातंत्र्य मिळाल्यावर अल्पकाळ या समितीने भारताचे प्रतिनिधी स्वरुपात काम केले होते.
           डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या नेतृत्वाखाली २५ ऑगस्ट १९४७ रोजी संविधान समितीची स्थापन झाली. अनेक बैठकांनंतर या समितीने सादर केलेला अंतिम मसुदा २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी स्वीकारला गेला. यामुळे २६ नोव्हेंबर हा दिवस "भारतीय संविधान दिन" म्हणून फक्त कागदावर साजरा केला जातो.संविधान दिनाला डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांची प्रतिमा आणि भारतीय संविधान ठेवून त्यांची शाळा कॉलेज,शासकीय,प्रशासकीय कार्यालयात गेल्या ५८ वर्ष म्हणजे २००८ प्रर्यंत साजरा केला जात नव्हता.२६ नोव्हेंबर भारतीय संविधान दिन,२६ जानेवारी प्रजासत्ताक दिन,१५ आगष्ट स्वतंत्र दिन हे फक्त सार्वजनिक सत्यनारायणाची महापूजा घालण्यासाठी सर्वात मोठा आणि महत्वाचा दिवस असी ८५ टक्के भारतीयांच्या मनावर बिबवण्याचे काम वर्णव्यवस्थेचे समर्थन करणारी अलिखित यंत्रणा काम करते हा धोका डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांनी तेव्हाच ओळखला होता. म्हणूनच बाबासाहेबांनी संविधान सभेतील शेवटचे भाषणात ठामपणे सांगितले होते.भारत हा विषमतावादी मनुस्मृतीचे समर्थन करणाऱ्या लोकांचा देश होता.तो सहजासहजी भारतीय संविधान स्वीकारणारा नाही.माझ्या मते,संविधान कितीही चांगले असो, ते राबविण्याची जबाबदारी ज्यांच्यावर आहे, ते जर अप्रामाणिक असतील तर ते वाईट ठरल्या शिवाय राहणार नाहीत. तसेच संविधान कितीही वाईट असो, ते राबविण्याची जबाबदारी ज्यांच्यावर आहे, ते जर प्रामाणिक असतील तर ते चांगले ठरल्याशिवाय राहणार नाही. संविधानाचा अंमल हा संपूर्णत: संविधानाच्या स्वरुपावर अवलंबून नसतो. संविधान हे केवळ राज्याचे काही विभाग,जसे की कायदे मंडळ,कार्यकारी मंडळ,आणि न्यायपालिका निर्माण करुन देते. राज्याच्या या विभागांचे कार्य लोक आणि लोकांनी स्वत:च्या आकांक्षा आणि राजकारणा साठी साधन म्हणून निर्माण केलेले राजकीय पक्ष यावर अवलंबून राहणार आहे. राजकीय नेतेच जर मनुस्मुर्ती समर्थक असतील तर ते राज्यघटना,संविधानाची अंमलबजावणी होऊ देणार नाहीत.
          भारतात केवळ बाह्य स्वरुपात नव्हे,तर प्रत्यक्षात लोकशाही अस्तित्वात यावी अशी जर आपली इच्छा असेल,तर त्यासाठी आपण काय करायला हवे? माझ्या मते पहिली गोष्ट जी केलीच पाहिजे ती अशी की,आपल्या सामाजिक आणि आर्थिक उद्दिष्टांच्या पूर्ततेसाठी आपण संवैधानिक मार्गांचीच कास धरली पाहिजे.याच अर्थ हा की,क्रांतीचा रक्तरंजित मार्ग आपण पूर्णत: दूर सारला पाहिजे.याचा अर्थ कायदेभंग,असहकार आणि सत्याग्रह या मार्गांना आपण दूर ठेवले पाहिजे. आर्थिक आणि सामाजिक उद्दिष्टपूर्तीसाठी संवैधानिक मार्गासारखा कोणताही मार्ग शिल्लक नव्हता, त्यावेळी असंवैधानिक मार्गाचा अवलंब करण्याचे समर्थन मोठ्या प्रमाणात केले जात होते. परंतु जेव्हा संवैधानिक मार्ग उपलब्ध आहेत तेव्हा या असंवैधानिक मार्गांचे समर्थन होऊ शकत नाही. हे मार्ग इतर काही नसून अराजकतेचे व्याकरण आहे आणि जितक्या लवकर आपण त्यांना दूर सारु तेवढे ते आपल्या हिताचे होईल.असे आत्मविश्वासाने बाबासाहेबांनी शेवटच्या भाषणात सांगितले होते.
बाबासाहेब पुढे असे सांगतात दुसरी महत्वाची गोष्ट, जिचे पालन केले पाहिजे ती अशी की, लोकशाहीच्या संवर्धनात आस्था असणाऱ्या सर्वांना जॉन स्टुअर्ट मिल यांनी दिलेला सावधगिरीचा इशारा लक्षात ठेवावा लागेल. त्यांच्या मते, “लोकांनी आपले स्वातंत्र्य कितीही मोठा माणूस असला तरी त्याच्या चरणी अर्पण करता कामा नये. तसेच त्याच्यावर इतका विश्वास ठेवू नये, की जेणे करुन त्याला प्राप्त अधिकारांचा तो लोकांच्या संस्था उदध्वस्त करण्यासाठी उपयोग करील.” संपूर्ण आयुष्य देशसेवेसाठी व्यतित केलेल्या महापुरुषांच्या प्रति कृतज्ञता व्यक्त करण्यात काहीच गैर नाही. परंतु कृतज्ञता व्यक्त करण्यालाही मर्यादा असल्या पाहिजेत. आयरीश देशभक्त डॅनियल ओकॉनेल यांनी समर्पकपणे म्हटल्याप्रमाणे, “कोणताही माणूस स्वाभिमानाचा बळी देऊन कृतज्ञता व्यक्त करु शकत नाही, कोणतीही स्त्री स्वत:च्या शीलाचा बळी देऊन कृतज्ञता व्यक्त करु शकत नाही आणि कोणताही देश स्वत:च्या स्वातंत्र्याचा बळी देऊन कृतज्ञता व्यक्त करु शकत नाही.” इतर देशांच्या तुलनेत भारताला सावधगिरीचा इशारा लक्षात घेणे अधिक गरजेचे आहे, कारण भारतात भक्ती किंवा जिला भक्तीचा मार्ग म्हणता येईल तो, किंवा विभूतीपूजा ही जगातील इतर कोणत्याही राजकारणात दिसणार नाही, इतक्या मोठ्या प्रमाणात भारतीय राजकारणात दिसते. धर्मातील भक्ती ही आत्म्याच्या मुक्तीचा मार्ग असू शकेल. परंतु राजकारणात भक्ती किंवा व्यक्तिपूजा ही अध:पतन आणि अंतिमत: हुकूमशाहीकडे नेणारा हमखास मार्ग ठरतो.तिसरी गोष्ट आपण केली पाहिजे ती अशी, की केवळ राजकीय लोकशाहीवर आपण समाधान मानता कामा नये.

           आपल्या राजकीय लोकशाहीचे आपण एका सामाजिक लोकशाहीत सुद्धा परिवर्तन करायलाच हवे.राजकीय लोकशाहीच्या मुळाशी सामाजिक लोकशाहीचा आधार नसेल,तर ती अधिक काळ टिकू शकणार नाही.सामाजिक लोकशाही म्हणजे काय? तो एक जीवन मार्ग आहे,जो स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुता यांना जीवनतत्वे म्हणून मान्यता देतो.स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुता ह्या तत्वांचा एका त्रयीची स्वतंत्र अंगे म्हणून विचार करता येणार नाही. ते त्रयीचा एक संघ निर्माण करतात, ते या अर्थाने की, त्यापैकी एकाची दुसऱ्यापासून फारकत करणे म्हणजे लोकशाहीचा मूळ उद्देशच पराभूत करणे होय. समतेपासून स्वातंत्र्य वेगळे करता येत नाही. समतेशिवाय स्वातंत्र्य म्हणजे काही लोकांचे बहुतांश लोकांवर प्रभुत्व निर्माण करणे होय, स्वातंत्र्याशिवाय समता ही वैयक्तिक कर्तृत्वाला मारक ठरेल. बंधुत्वाशिवाय स्वातंत्र्य आणि समता स्वभाविकरित्या अस्तित्वात राहणार नाहीत, त्यांच्या अंमलबजावणी साठी पोलिस यंत्रणेची गरज भासेल. भारतीय समाजात दोन बाबींचा पूर्णत: अभाव आहे ही वस्तुस्थिती मान्य करुनच आपण सुरुवात केली पाहिजे. त्यापैकी एक समता आहे. सामाजिक क्षेत्रात आपला समाज हा श्रेणीबद्ध विषमतेच्या तत्वावर आधारित आहे. याचा अर्थ काही लोक वरच्या स्तरावर असतात तर बाकीचे निष्कृष्ट अवस्थेत असतात. आर्थिक क्षेत्रात आपल्या समाजात काहीं जवळ गडगंज संपत्ती आहे, तर अनेक लोक घृणास्पद दारिद्र्यात जगतात. 

         २६ जानेवारी १९५० ला आपण एका विसंगतीयुक्त जीवनात प्रवेश करणार आहोत, राजकारणात आपल्याकडे समता राहील परंतु सामाजिक आणि आर्थिक जीवनात विषमता राहील. राजकारणात प्रत्येकाला एक मत आणि प्रत्येक मताचे समान मूल्य या तत्त्वाला आपण मान्यता देणार आहोत. आपल्या सामाजिक आणि आर्थिक जीवनात मात्र, सामाजिक आणि आर्थिक संरचनेमुळे, प्रत्येक माणसाला समान मूल्य हे तत्त्व आपण नाकारत राहणार आहोत. अशा परस्पर विरोधी जीवनात आपण आणखी किती काळ राहणार आहोत? आपण जर ती अधिक काळपर्यंत नाकारत राहिलो, तर आपली राजकीय लोकशाही आपण धोक्यात आणल्याशिवाय राहणार नाही. ही विसंगती शक्य होईल तेवढ्या लवकर आपण दूर केली पाहिजे. अन्यथा ज्यांना विषमतेचे परिणाम भोगावे लागत आहेत ते या सभेने अतिशय परिश्रमाने निर्माण केलेली राजकीय लोकशाही संरचना उदध्वस्त करतील.हे बाबासाहेबांचे शब्द आज देशात जासेचे तसेच अंमलात येताना दिसत आहेत. म्हणूनच देशातील जनतेेेने पाचशे,हजारच्या नोटा बंदीची शिक्षा भोगली आहे. ज्यांनां लोकशाहीने लोकांच्या मतदानाने लोकांसाठी लोकउपयोगी निर्णय घेण्याचे अधिकार बहाल केले.ते लोकप्रतिनिधी भांडवलदाराच्या रक्षणा करीता गोरगरीबाचा बळी देत आहे. म्हणजे लोकशाही ने दिलेल्या संविधाना नुसार नाही.तर हुकूमशाही च्या मार्गाने चाललेला मार्गक्रम आहे.

         हजारो जातींमध्ये विभागलेल्या लोकांचे राष्ट्र कसे बनू शकेल?. सामाजिक आणि मानसिकदृष्ट्या अजूनही आम्ही एक राष्ट्र नाही याची आम्हाला जेवढ्या लवकर जाणीव होईल तेवढे ते आमच्या हिताचे ठरेल. त्यांनतरच एक राष्ट्र होण्याच्या गरजेचा आम्ही गांभीर्याने विचार करु शकू. या ध्येयाप्रत पोहोचणे अतिशय कठीण आहे. अमेरिकेत जातीची समस्या नाही. भारतात जाती आहेत. जाती या राष्ट्रविरोधी आहेत. पहिली गोष्ट त्या समाजजीवनात विभागणी करतात. त्या राष्ट्रविरोधी आहेत कारण त्या जाती-जातीमध्ये मत्सर व तिरस्काराची भावना निर्माण करतात. आम्हाला वास्तवात जर राष्ट्र व्हायचे असेल तर या सर्व अडथळ्यांवर आम्ही मात केलीच पाहिजे. राष्ट्र निर्मिती नंतरच बंधुत्व वास्तवात पाहावयास मिळेल. बंधुत्वा शिवाय असलेली समता आणि स्वातंत्र्य म्हणजे रंगाच्या वरवरच्या थरांसारखा केवळ बाह्य देखावा असेल.स्वातंत्र्य ही आनंदाची बाब आहे याबद्दल शंका नाही. परंतु या स्वातंत्र्याने आपल्यावर फार मोठ्या जबाबदाऱ्या टाकलेल्या आहेत याचा आपण विसर पडू देता कामा नये.या स्वातंत्र्यामुळे,कोणत्याही वाईट गोष्टीसाठी आपल्याला आता इंग्रजांवर दोषारोपण करता येणार नाही. यापुढे जर काही वाईट घडले,तर त्यासाठी आपल्या शिवाय इतर कुणालाही दोषी धरता येणार नाही. अनुचित घटना घडण्याचा मोठा धोका आहे. 

          काळ वेगाने बदलतो आहे. आपले लोकसुद्धा, नवनवीन विचारप्रणालींचा मागोवा घेत आहेत. लोकांच्या राज्याचा आता त्यांना कंटाळा येऊ लागला आहे. आता त्यांना लोकांसाठी राज्य हवे आहे. आणि राज्य लोकांचे व लोकांनी निवडलेले आहे किंवा नाही याची चिंता ते करणार नाहीत. ज्या संविधानात आपण लोकांचे, लोकांकरिता निवडलेले शासन या तत्त्वाचे जतन केले आहे ते जर आपल्याला सुरक्षित ठेवायचे असेल, तर आपल्या मार्गात कोणते अडथळे येणार आहेत ते आपण ओळखले पाहिजेत, की जेणेकरुन लोकांनी निवडून दिलेल्या सरकारच्या तुलनेत लोकांसाठी असलेल्या सरकारला लोक प्राधान्य देण्याकडे वळतील. यासाठी पुढाकार घेण्यात आपण दुर्बले ठरता कामा नये. देशाची सेवा करण्याचा हाच एकमेव मार्ग आहे. दुसरा अधिक चांगला मार्ग मला माहीत नाही.हे बाबासाहेबांनी संविधान सभेत शेवटचे भाषण आहे. सविधान दिनाचा हा २६ नोव्हेंबर १९४९ ते २६ नोव्हेंबर २०२२ ला ७२  वर्षाचा प्रवास भारतीय नागरिकांनी न वाचताच पार केला.त्यामुळेच आज देशात अदुष्य युद्धाची परिस्थिती दिसत आहे.त्याला ८५ टक्के बहुजन समाज विशेष आंबेडकर विचाराला मानणारा समाज मोठ्या प्रमाणात दोषी आहे असे म्हटल्यास चूक ठरणार नाही, बाबासाहेबांनी जे जे सावधानतेचे इशारे दिले होते त्याकडे पूर्णपणे डोळेझाक करणारा समाज बाबासाहेबाचा कसा काय असू शकतो ?. लाख मराठा,बहुजन पर्व,संविधान समर्थन,इतर बऱ्याच समाजाला माहित तरी आहे काय?. संविधान लिहण्याला किती वर्ष झाले?. ७२  वर्षात त्यांची किती अमंलबजावणी झाली?.म्हणुन भारतातील प्रत्येक नागरिकांनी संविधान वाचलेच पाहिजे.तरच तो गर्वाने सांगेल मी एक भारतीय आहे. नरेंद्र मोदी व देवेन्द्र फडणवीस केंद्रात व राज्यात जो खेळ खेळत आहेत.ते कोणाच्या हिताचे आहे.संविधान समर्थक कोण व विरोधक कोण?. विचार भारतीय नागरिकांना करायचा आहे.

(संदर्भ:डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर लेखन आणि भाषणे, खंड १८, भाग ३- १९४६ ते १९५६)
आपला- 

सागर रामभाऊ तायडे,भांडूप मुंबई -९९२०४०३८५९ 

महात्मा फुले क्रांतिकारी विचारांचे प्रेरणास्रोत आणि सनातनी भटा ब्राम्हणांचे कर्दनकाळ

 महात्मा ज्योतीराव फुले यांच्या १३२ व्या स्मृतिदिना निमित्याने विशेष लेख

महात्मा फुले क्रांतिकारी विचारांचे प्रेरणास्रोत आणि सनातनी भटा ब्राम्हणांचे कर्दनकाळ 

     भारतीय कामगार चळवळीचे जनक रावबहादूर नारायण मेंघाजी लोखंडे यांना असंघटीत कामगारांना संघटित करण्याची प्रेरणा देणारे आणि भारतात महिलांना शिक्षण घेण्यासाठी स्वतःच्या पत्नीला सावित्रीबाई यांना शिक्षण घेण्यास सतत प्रेरणा देणारे ज्योतीराव गोविंदराव फुले म्हणजे महात्मा ज्योतीराव फुले,ग्रामीण भागात आजही जोतीराव ज्योतीराव नाही तर ज्योतिबाच म्हटल्या जाते. भटा ब्राम्हणांनी मराठा मागासवर्गीय समाजात एक म्हण पेरून ठेवली आहे.ती म्हणजे "हाले डुले महात्मा फुले" माथाडी कामगारात विशेष कोल्हापूर,सांगली,सातारा, पुणे,नगर जिल्ह्यातील कामगार मंडळी या म्हणीचा जास्त शब्द प्रयोग करतात. महात्मा फुले क्रांतिकारी विचारांचे प्रेरणास्रोत आणि सनातनी भटा ब्राम्हणांचे कर्दनकाळ होते हे त्यांना महात्मा फुले यांचा ऐतिहासिक इतिहास जास्त माहीत नाही.म्हणूनच ते असे म्हणतात.

         जोतीराव गोविंदराव फुले (जन्म ११ एप्रिल १८२७ - मृत्यू २८ नोव्हेंबर १८९०), महात्मा फुले नावाने लोकप्रिय होते. क्रांतिकारी विचारांचे सामाजिक कार्यकर्ते, थोरविचारवंत,जातिविरोधी  समाजसुधारक आणि सिद्धास्त लेखक  होते.जातिव्यवस्थेचे निर्मूलन,स्त्रियांना आणि मागास जातीच्या लोकांना शिक्षण देण्यासाठी संघर्ष करणारे नेते होते.त्यांनी अनेक क्षेत्रांमध्ये संघर्ष करून ऐतिहासिक कार्य निर्माण करून ठेवले आहे.त्यांना जाऊन २८ नोव्हेबर २०२२ ला १३२ वर्ष पूर्ण होणार आहेत.तरी ही स्री पुरुषातील शिक्षण,आचरण,संस्कार,कर्तव्य आणि जबाबदारीतील विषमता पाहून त्यांची आठवण झाल्या शिवाय राहत नाही. ज्यांनी सावित्रीबाई व ज्योतिबा फुले यांचा जीवन संघर्ष वाचला त्यांनाच त्यांची आठवण येते.ज्यांनी ते वाचले नाही त्यांना काहीच फरक पडत नाही.कोणता ही महापुरूष हा त्या काळाच्या मर्यांदांनी वेढलेला असतो. फुले द्रष्टे,योद्धा आणि समाजक्रांतिकारक होते.विषमता,असमानता अन्याय अत्याचाराच्या विरोधात नेहमी लढणारा माणूस त्यावेळी सनातनी भटा ब्राम्हणांच्या हिट लिस्टवर होता. त्यामुळे त्यांना जागोजागी संकटाचा सामना करावा लागे.यावर त्यांनी बुद्धीचातुर्याने मात केली.आजच्या सारखी जीवघेणी नीतिमत्ता नसलेले हिंसाचारी लोक तेव्हा नव्हते,असे म्हटले तर चूक ठरणार नाही.त्यावेळची परिस्थीती आम्ही वाचली आहे. पण आज लोकशाही असूनही प्रशासकीय व्यवस्थेतील मनुवादी किती हिंसक प्रवृतीचे आहेत.हे मागासवर्गीय समाजाच्या तरुणांना कशी वागणूक देतात.ते सोशल मीडियावर पाहिल्यावर अंगावर काटा उभा राहतो. मग ज्योतीराव फुले यांनी सावित्रीबाईला शिक्षण देऊन मुलीची शाळा काढून किती मोठा संघर्ष केला असेल यांची कल्पनाच केल्या जात नाही. आजच्या जागतिकीकरणाच्या संघर्षशील जिवनात असे काही महापुरुष,महात्मे शोधून ही सापडणार नाहीत.काही शिक्षण सम्राट आहेत पण त्यांच्या कडून कोणताही आदर्श घेण्याच्या लायकीचे ते नाहीत.

           महात्मा फुले क्रांतिकारी विचारांचे प्रेरणास्रोत आणि सनातनी भटा ब्राम्हणांचे कर्दनकाळ होते. त्याच बरोबर उद्योगपती आणि कार्यकारी संचालक जोतीराव फुले खूप लोकांना माहिती नाहीत.जोतीरावांच्या कंपनीनं केलेली महत्त्वाची कामं म्हणजे कात्रजचा बोगदा,येरवड्याचा पूल आणि खडकवासला धरणाचा कालवा होय.जोतीरावांच्या उद्योगपती,कार्यकारी संचालक,अर्थतज्ज्ञ आणि शेअर मार्केटविषयक योगदानाकडे जाणकारांचं अद्याप पुरेसं लक्ष गेलेलं नाही. ख्यातनाम विचारवंत डॉ.रामचंद्र गुहा यांनी जोतीरावांना आधुनिक भारताचे "शिल्पकार" मानलेले आहे.डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर त्यांना गुरूस्थानी मानायचे आणि फुले यांचा वारसा आपण कायम उराशी बाळगू असे अभिमानानं सांगायचे. १९३२ साली पुण्यात बोलताना महात्मा गांधी म्हणाले होते, "जोतीराव फुले देशके पहले महात्मा थे. असली महात्मा वोही थे."  स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी फुल्यांना "समाज क्रांतिकारक" म्हणून गौरविले होते. तीन अगदी भिन्न वैचारिक छावण्यांमधील या नेत्यांनी फुल्यांचा गौरव केलेला आहे.त्याच बरोबर ज्योतीराव फुले उत्तम बिल्डर उद्योगपती आणि कार्यकारी संचालक होते हे आम्ही कधी वाचलेच नव्हते.पण हरी नरके सारख्या बुद्धिजीवी विचारवंतांनी त्यांच्या या ऐतिहासिक कार्याचा अभ्यास करून जगा समोर मांडला परंतु त्यावर व्यापक चर्चा होतांना दिसत नाही. ज्योतीराव फुले यांच्या कंपनीनं केलेली महत्त्वाची कामे वस्तु आजही लक्षवेधी आहेत पण त्यांची पाहिजे त्या प्रकारे दाखल घेतल्या जात नाही.कात्रजचा बोगदा,येरवड्याचा पूल आणि खडकवासला धरणाचा कालवा कोणी बांधला?. कधी बांधला ?.या बाबत कोणी विचारत नाही.कारण या वर चर्चा सुरू झाल्यास आजच्या तरुणांना एक प्रेरणादायी सत्य इतिहास समोर येईल या भीतीने त्यावर चर्चाच होत नाही.म्हणूनच महात्मा फुले क्रांतिकारी विचारांचे प्रेरणास्रोत आणि सनातनी भटा ब्राम्हणांचे कर्दनकाळ होते.

           डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांनी ज्योतीराव फुलेंना गुरुस्थानी मानायचेच अनेकांना आज भी काळजाला झोबंते.त्यामुळे बाबासाहेब फुलेनां गुरूस्थानी मानायचे आणि फुले यांचा वारसा आपण कायम उराशी बाळगू असे अभिमानानं सांगायचे.डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांना मानणारा समाज आज ही फुलेंच्या विचारांशी प्रामाणिक राहुन उठता बसता त्यांच्या विचारला प्रतिमांना त्रिवार प्रणाम करतो.बाकी माळी ओबीसी समाजाच्या घरात महात्मा फुले सावित्रीबाई फुलेचा फोटो दिसणार नाही.आंबेडकरी चळवळीतील कार्यकर्त्यांचे घरा घरातच नव्हे तर प्रत्येक शुभ कार्याला पत्रिकेवर महात्मा फुले,सावित्रीबाई फुले,राजर्षी शाहू महाराज बाबासाहेब आंबेडकर यांचे फोटो असतात. आज देशात "मूह मे राम बगल मे सूरी" या रीतीने गांधीवादी,सावरकरवादी आणि मनुवादी वागतांना दिसतात. ज्योतीरावांनी सर्वांना शिक्षण,ज्ञाननिर्मिती, कौशल्य निर्मिती, स्त्री-पुरुष समता,जातीनिर्मुलन,संसाधनांचे फेरवाटप, धर्मचिकित्सा आणि आंतरजातीय विवाह या कार्यक्रम पत्रिकेच्या आधारे आधुनिक भारताच्या पायाभरणीचे ऐतिहासिक काम करून ठेवले म्हणून आज त्यांची फळ आपण मुक्तपणे खातो.म्हणूनच महात्मा फुले क्रांतिकारी विचारांचे प्रेरणास्रोत आणि सनातनी भटा ब्राम्हणांचे कर्दनकाळ होते.

     जोतीराव आयुष्यभर विनावेतन आणि विना मानधन पूर्णवेळ सामाजिक कार्यकर्ते राहिले.त्यांनी स्वकष्टार्जित संपत्ती खर्चून समाजकार्य केलं. ते 'पुणे कमर्शियल आणि कॉट्रॅक्टींग कंपनी'चे [Pune commercial & contracting Company] कार्यकारी संचालक होते. एक अव्वल दर्जाचे यशस्वी उद्योगपती, व्यापारी आणि नामवंत शेतकरी म्हणून जोतिरावांचा नावलौकिक होता. या कंपनीने धरणं,कालवे,बोगदे,पूल,इमारती,कापडगिरण्या,राजवाडे, रस्ते आदींची भव्य आणि देखणी बांधकामं केली. जोतीरावांच्या उद्योगपती,कार्यकारी संचालक,अर्थतज्ज्ञ आणि शेअर मार्केटविषयक योगदानाकडे जाणकारांचं अद्याप पुरेसं लक्ष गेलेलं नाही. जोतीराव हे स्वत:च्या तेलानं जळणारे सामाजिक कार्यकर्ते होते. वर्गणीवर समाजकार्य करण्याची प्रथा तोवर निर्माण झालेली नव्हती. स्वकष्टार्जित संपत्ती खर्चून त्यांनी समाजकार्य केले. ‘बिल्डर’ हा शब्द आज वेगळ्या अर्थानं प्रचलित झालेला आहे. त्याला ‘आदर्श’ रूप प्राप्त झाल्यानं तो वापरताना काळजी घ्यावी लागते. जोतीराव हे मूलत: एक ‘नेशन बिल्डर’ होते. त्यांच्या कंपनीचे भागीदार असलेले वा सत्यशोधक समाजाचे सदस्य असलेले अनेक मान्यवर बांधकाम क्षेत्रावर आपली मोहर उमटवून गेले आहेत. मुंबई महानगरपालिकेची मुख्य इमारत, भायखळा पूल आणि परळचे रेल्वे वर्कशॉप, मुंबईतील अनेक कापडगिरण्या, भंडारदरा जलाशय, बडोद्याचा सयाजीराव गायकवाडांचा लक्ष्मीविलास राजवाडा, आदींची बांधकामे सत्यशोधकांनी केलेली आहेत. राजू बाबाजी वंजारी यांनी मुंबईतील टाइम्स ऑफ इंडियाची इमारत, सोलापूरची लक्ष्मी विष्णू मिल आणि लक्ष्मीदास खिमजी यांच्या मुंबईतील कापड गिरण्या बांधल्या. हे सर्वजण जोतीरावांचे निकटचे स्नेही आणि जोतीरावांच्या कंपनीचे भागीदारही होते. त्यांनी सत्यशोधक चळवळीला फार मोठे योगदान दिलेलं आहे. 

      महात्मा फुले यांच्या क्रांतिकारी विचाराचा वारसा आंबेडकरी चळवळ पुढे नेत आहे त्याला मागासवर्गीय समाजाने खऱ्या अर्थाने साथ दिल्यास केंद्रात फुले शाहु आंबेडकर विचारांचे सरकार स्थापन होऊ शकते.मान्यवर कांशीरामजी यांनी उत्तर भारतात या महापुरुषांच्या क्रांतिकारी विचारांची पेरणी करून ठेवली आहे. पण काही मागासवर्गीय समाजातील गुलामांनी त्याला सुरुंग लावला होता.शत्रू पक्षाच्या विचारधारेच्या नेत्यांना केवळ आर्थिक लाभा करीता संघटनेत सहभागी करून घेतल्यामुळे क्रांतिकारी विचारांचे कॅडर बेस संघटन मागे पडले आणि लीडर बेस लोक पुढे आले त्यामुळे पक्ष संघटनेवर परिणाम झाला.त्यांचे फळ आज उत्तर भारतीय जनता भोगत आहे.व्यक्ती पेक्षा संघटन मोठे असते संघटने पेक्षा विचारधारा मोठी असते.फुले शाहु आंबेडकर विचार हे सर्वान पेक्षा मोठे आहेत. क्रांतिकारी विचारांचे प्रेरणास्रोत महात्मा फुले आहेत.त्यांची विचारांची अंमलबजावणी व्यवस्थित झाली तर क्रांतिकारी परिवर्तन घडल्या शिवाय राहणार नाही.आज देशात जी परिस्थिती आहे.तिचा गांभीर्याने विचार करण्यासाठी महापुरुषांची क्रांतिकारी विचारधाराच यातुन बाहेर पडण्याचा मार्ग दाखवु शकते. महात्मा ज्योतीराव फुले यांच्या १३२ व्या स्मृतिदिना निमित्त सर्व मागासवर्गीय समाजाने आपआपल्या समाजाच्या संघटनेचे वैचारिक आत्मचिंतन करून परीक्षण करणे आवश्यक आहे.आपण कामगार,कर्मचारी अधिकारी,विद्यार्थी, शिक्षक,प्राध्यापक,वकील,इंजिनियर,डॉक्टर,व्यवस्थापक,पत्रकार,साहित्यिक,संपादक आणि शेतकरी शेतमजूर व्यापारी म्हणून कोणत्या विचारधारेच्या पक्ष संघटना,संस्था,संघटना ट्रेड युनियनचे साधे सभासद आणि किर्याशील सभासद आहात.यांचे छत्रपती शिवाजी महाराज,महात्मा फुले,राजर्षी शाहूमहाराज आणि डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या वैचारिक गुरु शिष्याच्या नात्याचा आपल्या डोळ्या समोर कोणता आदर्श आहे. गुरु शिष्याच्या महात्मा ज्योतीराव फुले यांच्या १३२ व्या स्मृतिदिना निमित्त त्यांचे आत्मचिंतन आणि परीक्षण करावे असे जाहीर आवाहन करीत आहे.महात्मा फुले क्रांतिकारी विचारांचे प्रेरणास्रोत आणि सनातनी भटा ब्राम्हणांचे कर्दनकाळ होते.अशा क्रांतिकारी समाज परिवर्तन करणाऱ्या महात्मांच्या विचारांना व प्रतिमेला कोटी कोटी प्रणाम.

सागर रामभाऊ तायडे,९९२०४०३८५९,भांडुप,मुंबई,

अध्यक्ष सत्यशोधक कामगार संघटना,स्वतंत्र मजदूर युनियन महाराष्ट्र राज्य.

शिवसैनिकांच्या हिंदुहृदयसम्राटाचा १० वा स्मृतिदिन

 शिवसैनिकांच्या हिंदुहृदयसम्राटाचा १० वा स्मृतिदिन  

 

     सहा डिसेंबर 1956 पासून दादरच्या चैत्यभूमी शिवाजी पार्क परिसर दरवर्षी पंचवीस तीस लाख लोक विश्वरत्न डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या महापरीनिर्वाण दिनाला वंदन करण्यासाठी येतात.त्यांचे रिकार्ड मराठी हिंदू ह्र्दय सम्राट बाळासाहेब ठाकरे यांच्या निधनानंतर संपून जाईल असे अनेक मराठा समाजाचे स्वताला सुवर्ण समजणारे कट्टरपंथीय शिवसैनिक म्हणत होते.कारण स्वताला सुवर्ण समजणाऱ्या मराठा समाजाच्या रक्तात दलित मुस्लीम समाजा विरोधात जहर पेरण्याचे काम मराठी हिंदू ह्र्दय सम्राट बाळ ठाकरे यांनी केले होते.जे बाळ कडू पाजले होते ते आज ही कायम आहे.त्याला निमित्य होते २७ जुलै१९७८ ला मराठवाडा विद्यापीठाला डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर विद्यापीठ हे नांव देण्याचा विधानसभा विधानपरिषद मध्ये एकमताने मंजूर झालेला ठराव. त्यामुळेच मुंबई ठाण्यापुरती मर्यादित असलेली शिवसेना ग्रामीण भागातील खेड्या पाड्यात "जय शिवाजी जय भवानी" घोषणा घेऊन पोचली.त्यात मराठा ओबीसी समाजाचे गांवगुंड असलेले पोर शिवसैनिक झाले.त्याची सुरवात ठाण्यातून झाली.सध्या गाजत असलेल्या धर्मवीर सिनेमात पोलीस अधिकाऱ्यांनी पकडलेल्या गुंडांना सोडविण्यासाठी धर्मवीर आनंद दिघे साहेब येतात आणि सांगतात हे तुमच्या रिकार्ड मध्ये गुंड असतील पण ते माझे कट्टर शिवसैनिक कार्यकर्ते आहेत.तोच रिक्षावाला वाहन चालक,नगरसेवक आमदार झालेला शिवसैनिक आज मराठी हिंदू ह्र्दय सम्राटाचा स्मृतिदिन कशा पद्धतीने साजरा करतो.हा आत्मचिंतन व परीक्षणाचा विषय आहे.

          स्वर्गीय बाळ ठाकरेंनी सर्वप्रथम एक व्यंगचित्रकार म्हणून सामाजिक प्रश्नांवर भाष्य करण्यास सुरुवात केली.१९५० मध्ये ते फ्री प्रेस जर्नल मध्ये व्यंगचित्रकार म्हणून कामाला लागले होते. पुढील काळात त्यांनी ज्येष्ठ व्यंगचित्रकार आर.के.लक्ष्मण यांच्या समवेतही काही काळ काम केले. फ्री प्रेस जर्नलमध्ये काम करीत असतानाच ठाकरे विविध संस्थांसाठी,कंपन्यांसाठी व नियतकालिकांसाठी चित्रे, व्यंगचित्रे जाहिरातीचे डिझाइन बनवून देण्याचे काम करीत होते. त्यांच्या व्यंगचित्रात विशेष इंदिरा गांधीची व्यक्तिरेखा आवडती होती.त्यामुळेच ते जास्त प्रसिद्धीच्या झोतात राहत असत.

          बाळासाहेबांनी फ्री प्रेस जर्नल मधली नोकरी सोडून स्वतःचे साप्ताहिक (व्यंगचित्रात्मक) काढण्याचा निर्णय घेतला. या निर्णयानुसार त्यांनी ऑगस्ट १९६० मध्ये मार्मिक हे साप्ताहिक सुरू केले. साप्ताहिकासाठीचे हे ‘मार्मिक’ नाव बाळासाहेबांना वडील प्रबोधनकारांनी सुचविले होते. मराठीतील हे पहिले व्यंगचित्र साप्ताहिक होते. ‘मार्मिक’च्या पहिल्या अंकाचे प्रकाशन तत्कालीन मुख्यमंत्री यशवंत राव चव्हाण यांच्या हस्ते झाले होते. या समारंभास प्रा.अनंत काणेकर उपस्थित होते. त्यावेळी संयुक्त महाराष्ट्र स्थापन झालेला होता, पण मुंबईतील मराठी माणसावर अनेक प्रकारे अन्याय होत होता. या प्रश्नाला मार्मिकने वाचा फोडली. महाराष्ट्रात येऊन मराठी माणसाबद्दल अनादर बाळगणाऱ्यांना ठाकरेंनी व्यंगचित्रांच्या माध्यमातून महत्वपूर्ण आणि लक्षवेधी टीका करत होते.त्यामुळे मराठी माणसांचे प्रबोधन आणि परिवर्तन होत होते.

        स्वर्गीय बाळ ठाकरे त्यामुळे ते १९६० पासून ते राष्ट्रीय व राज्य स्तरावरील प्रत्येक महत्त्वाच्या घडामोडीत,तसेच इतिहासाच्या प्रत्येक टप्प्यावर मराठी माणसांना मार्गदर्शन करत ‘मार्मिक’ अतिशय महत्त्वाची भूमिका बजावली होती. माननीय बाळ ठाकरेंनी १९ जून १९६६ रोजी शिवसेनेची स्थापना केली होती. त्यावेळी त्यांच्या मते,समाजसुधारकांची समृद्ध परंपरा असलेला महाराष्ट्र पुरोगामी आहे. पण मराठी माणूस मागेच राहिला आहे. महाराष्ट्रात सुविधा आहेत, पण मराठी माणूस दुविधेत आहे. महाराष्ट्रात उद्योग आहेत, पण मराठी तरुण बेरोजगार आहे. महाराष्ट्रात पैसा भरपूर आहे पण मराठी माणूस गरीब आहे. महाराष्ट्राला भारताची औधोगिक राजधानी असलेले राज्य म्हणून मान आहे पण मराठी माणूस महाराष्ट्रातच (विशेष मुंबईत) अपमानित होत होता.शिवसेनेचा पहिला मेळावा ३० ऑक्टोबर १९६६ रोजी शिवतीर्थावर आजच्या शिवाजी पार्क मैदानावर संपन्न झाला होता.त्यावेळी राज्यातील अंदाजे ५ लाख लोकांचा सहभाग होता असे सांगण्यात येते. त्या वेळेच्या मेळाव्या पासूनच बाळ ठाकरे आणि शिवतीर्थावरील  शिवाजी पार्क वरील मराठी माणसांची गर्दी यांच्यामध्ये नातेसंबंध प्रस्थापित होण्यास सुरुवात झाली

      स्वर्गीय बाळासाहेब ठाकरे हे कुशल वक्ते संघटक होते. त्यांची ठाकरी भाषा मराठी माणसांच्या ह्रदयाला भिडणारी होती.आणि वक्तृत्वा बरोबरच बाळासाहेब ठाकरे यांची लेखणी तलवारीच्या धारेपेक्षा तेज होती. केशव सीताराम ठाकरे ऊर्फ प्रबोधनकार ठाकरे आणि प्रल्हाद केशव अत्रे यांचा प्रभाव त्यांच्या लेखनात नेहमी जाणवायचा.पण प्रबोधन कार ठाकरेचे क्रांतिकारी विचार अंमलात आणण्याचे धाडस बाळासाहेब ठाकरे यांनी कधीच केले नाही.म्हणूनच त्यांनी राष्ट्रमाता जिजाऊ आणि छत्रपती शिवाजी महाराज यांना अभिप्रेत असलेला मावळा,शिवसैनिक त्यांनी घडविला नाही तर मनुवादी हिंदुत्व मानणारा गोब्राम्हण प्रतिपालक सैनिक त्यांनी घडविला. त्यांच्या निधनानंतर काही वर्षातच त्याचा कट्टरपंथीय हिंदू शिवसैनिक त्यांचा वारसा सोडून गेला.त्यामुळेच शिवसैनिकांच्या हिंदुहृदयसम्राटाचा १० वा स्मृतिदिन कसा साजरा होणार याचा पोलिसावर मोठा दबाव आहे. कालचा बाळकडू पिऊन मोठा झालेला बाळ सैनिक आज पेशवाईचा कट्टर मानसिक गुलाम झाला आहे.त्यांचे एकच उदिष्ट आहे.स्वर्गीय बाळासाहेब ठाकरेची शिवसेना मुळासकट नष्ट करायची. हिंदुत्ववादी भूमिकेमुळे त्यांना शिवसैनिकांनी "हिंदुहृदयसम्राट" म्हटले. 'गर्व से कहो हम हिंदू है' ही घोषणाही स्वर्गीय बाळासाहेब ठाकरेंच्या राजकारणाचा महत्त्वाचा भाग होती.मनुवादी विचारांच्या राजकीय पक्षाने भाजप लहान भाऊ म्हणून मोठ्या भावाची शिवसेनेची हत्या घडवून आणली असे लिहले तर चुकीचे ठरणार नाही.

          १७ नोव्हेंबर २०१२ रोजी मुंबईतील बांद्रा कलानगर मातोश्री या निवासस्थानी बाळ ठाकरे यांचे निधन झाले.त्याला १७ नोव्हेंबर २०२२ ला दहा वर्ष पूर्ण होत आहेत. मराठी माणसांच्या न्याय हक्कसाठी स्थापन झालेली शिवसेना आणि तिचे संस्थापक शिवसेना प्रमुख यांनी मुंबई ठाण्यातील मराठी तरुणांना प्रस्थापित राजकीय पक्षाच्या विरोधात मूलभूत समस्यावर हल्ला बोल करून स्थानिक नगरसेवक,आमदार,खासदारांना जेरीस आणले होते,कायदेशीर कायदेकानुन सनदशीर मार्गाचा अवलंब न करता तोडफोड करून दंगली घडवून दहशत निर्माण केली होती. स्थानिक मराठी लोकाधिकार समितीच्या नांवाने सर्व ठिकाणी परप्रांतीय कामगारांची होणारी भारती याविरोधात प्रस्थापित कामगार संघटना,युनियनच्या विरोधात संघर्ष करून मराठी तरुणांना नोकरीत घेण्यास भाग पाडले होते. कंपनीचा मालक असो की व्यापारी, बिल्डर,बँक मॅनेजर यांच्या घरात कार्यालयात घुसून तोडफोड करून तोंडाला काळे फासून दहशत निर्माण केली होती. त्याविरोधात पोलीस स्टेशन मध्ये तक्रारी नोंदी झाल्या पण ठोस कारवाई झाल्याची नोंद नाही.त्यावर उपाय योजना करण्यास सत्ताधारी राजकीय पक्ष अपयशी ठरले. त्यामुळेच स्थानिक पातळीवर दहशत निर्माण करणारी शिवसेना मुंबई ठाणे महानगरपालिका मध्ये वर्चस्व प्रस्थापित करण्यास यशस्वी झाली होती. त्यांचे शाखा प्रमुख नगरसेवक झाले,नगरसेवकांचे आमदार झाले.त्यांनी दलित मुस्लिम समाजा विरोधात सतत गळल ओकली त्यामुळे मराठी हिंदू ह्र्दय सम्राटावर अनेक पोलीस ठाण्यात गुन्हे दाखल झाले. त्यावेळी शिवसेना प्रमुखांची जाहीर धमकी होती माझ्या केसाला हात लावला तर उभा महाराष्ट्र पेटेल!.किंवा पेटून टाकील आणि त्यांचे परिणाम वाईट होती.या वक्तव्यामुळे राज्यातील कायदा सुव्यवस्था कायमस्वरूपी धोक्यात आली होती.पोलीस अधिकारी प्रत्येक वेळी कारवाई करण्यात मोठा धोका आहे असे रिपोर्ट सत्ताधारी पक्षाच्या गृहमंत्री,मुख्यमंत्री यांना सादर करीत होते.यामुळेच मराठी हिंदू ह्र्दय सम्राटाची दहशत राज्यात होती ती आता दहा वर्षात मनुवाद्यांनी बाळकडू पिलेल्या शिवसैनिकांच्या खांद्यावर बंदूक ठेऊन संपविली.ती एवढा लवकर संपेल ही मराठी माणसांना अपेक्षा नव्हती. अशा मराठी माणसांच्या न्याय हक्कासाठी लढणाऱ्या शिवसैनिकांच्या हिंदुहृदयसम्राटाच्या १० वा स्मृतिदिनास भावपूर्ण श्रदांजली.

सागर रामभाऊ तायडे,९९२२०४०३८५९,भांडूप,मुंबई    

मुस्लिम समाजाचे देशाच्या मातीशी आणि विचारांशी घट्ट नातं

 मुस्लिम समाजाचे देशाच्या मातीशी आणि विचारांशी घट्ट नातं

          एन आर सी आणि सी ए ए मूळे सर्वात जास्त मुस्लिम समाजाला टार्गेट केले गेले आणि देशातील नोट बंदी,भ्रष्टाचार महागाई बेरोजगारी या मूळ समस्या कडून लक्ष दुसरीकडे वळविण्यात मोदी सरकार यशस्वी झाले.पण हे सांगितल्या गेले नाही की या बिलाची कायद्याच्या चौकटीत अंमलबजावणी सुरू झाली तर सर्वात जास्त मागासवर्गीय जाती,जमाती,भटक्या,विमुक्तया, आदिवासी आणि अल्पसंख्याक म्हणजेच मुस्लिम समाजातील लोक एन आर सी म्हणजे National Register of Citizens रजिस्टर मध्ये देशाचे नागरिक म्हणून नांव नोंदणी केली जाणार नाही. कारण मूळ कागदपत्रे सादर करण्यात हे सर्व घटक अपयशी ठरले जातील.परंतु हे घुसखोर नाहीत तर हजारो वर्षांपासून या देशाच्या मातीशी आणि विचारांशी घट्ट नातं जोडलेल लोक आहेत.

       आसाम मध्ये नागरिकता कायद्याची अंमलबजावणी सुरू झाली तेव्हा त्यात आसाम मध्ये राहणारे अडीच लाख आदिवासी आपले पुरावे देवू न शकल्यामुळे आज सरकारी बंदी म्हणून जेल मध्ये आहेत. कारण ते 1947 च्या आधीचे व 1971 पर्यंतचे पुरावे देवू न शकल्याने त्यांना भारतीय नाहीत म्हणून सांगितले गेले. आपल्या कडे जर नागरिकता कायदा आला तर आपण कुठून कागद देणार?.लोक आपल्याला सांगतात की आधारकार्ड, मतदान कार्ड व रेशनकार्ड,जातीचे दाखले हे पुरावे आहेत. पण मतदान कार्ड 1995 ला आले, आधारकार्ड 2008 आले व रेशनकार्ड हे रहिवासी पुरावा मानला जात नाही ह्या NRC व CAA मधे सर्वांचे 1971 च्या आधीचे आजोबा किंवा वडिलांचा जन्म दाखला किंवा जमीनीचा सात बारा हेच पुरावा मानला जाईल. हे मागासवर्गीय,आदिवासी,भटक्या विमुक्त जाती आणि अल्पसंख्याक समाजाकडे तर अजिबात नाही. म्हणून आपणास ह्या कायद्याला केवळ मुस्लिम समाजातील लोक विरोध करतात.तेच भारतातील बहुसंख्य हिंदूंचे शत्रू आहेत असे भाषविल्या गेले.त्यामुळेच विशिष्ट समाजाचे तीन टक्के लोक म्हणजेच मान्यताप्राप्त पत्रकार,संपादक,विचारवंत,साहित्यिक वृत्तवाहिन्याचे निवेदक सूत्रसंचालक मुस्लीम समाजा कडून मोठा धोका असल्याचे चित्र निर्माण करतात.

        दुसरीकडे अनेक राज्यातील आदिवासीचा सुप्रीम कोर्टात असलेला वन हक्क कायद्या बाबत ही सूनवाई सारखी टाळली जात आहे. केंद्र सरकार संविधानाच्या चौकटीत काम करतांना दिसत नाही.तर मनुस्मृतीची अंमलबजावणी करतांना दिसत आहे.आर्य भटा ब्राह्मणांनी या देशातील मातीशी व विचारांशी वेळोवेळी बेईमानी करून सौदेबाजी केली आहे. राज्यकर्त्यांना बायका,पोरी देऊन कट कारस्थाने करून प्रत्येक वेळी दगाबाजी केल्याचा इतिहास आहे.भारतातील थोर मुस्लिम पराक्रमी योद्धे महापुरुषांना साथ देणारे नेहमी प्रकाश झोतापासून अलिप्त राहुन देशसेवा करणारे मुस्लिम इतिहासाच्या पांनापानांवर दिसणारे आहेत.सर्वप्रथम इंग्रजाविरुद्ध लढा देणारे हजरत.टीपू सुलतान व बंगालचे नवाब सिराजुदौला मुस्लिम समाजातील होते. 1857 च्या उठावामध्ये दिल्ली पर्यन्त फासावर लटकवलेले 58000 मौलवी व त्यांचे असंख्य अनुयायी मुस्लिम समाजातील होते.छत्रपती शिवाजी महाराजांनी ज्या वाघनख्यानी अफजल खानाचा कोथला काढला ती ख़ास वाघनखे बनवून देणारे रुस्तुमे जमाल हनेनान मुस्लिम होता.अफजल खानाचा कोथला काढला हे नेहमी सांगितले जाते, पण शिवाजी महाराजांच्या मानेवर तलवार चालविणारा भास्कर कुलकर्णी सांगितल्या जात नाही.वैचारिक निष्ठा आणि पैशासाठी नोकरी करणारे यातील फरक कळला पाहिजे.छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या सैन्यात अनेक मुस्लिम सैनिक होते ते केवळ पैसा साठी चाकरी करीत नव्हते.त्यात स्वराज्य निष्ठा आणि वैचारिक बांधीलकी होती.शिवाजी महाराजांचे एकमेव वकील काझी हैदर मुस्लिम होता.हा इतिहास सोयीस्करपणे टाळला जातो.

          महात्मा फुलेंना पुन्हा शाळेत टाकायला सांगणारे मुन्शी गफ्फार शेख, महात्मा फुलेना घर व शाळेसाठी जागा देणारे उस्मान शेख,राष्ट्रमाता सावित्रीआई ला शिक्षणात मदत करणारी सहशिक्षीका फातिमा शेख कोण?. उस्मान शेखची बहीण,डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांना  जगप्रसिद्ध चवदार तळे आंदोलनाला आपली जागा देणारे फतेह खान, महात्मा गांधीच्या प्रभावाने दिड लाख पठाणांसहित अहिंसक सेना ऊभारणारे खान अब्दुल गफार खान.शहीद भगतसिंगला त्याच्या गुप्त ठिकाणावर भोजन पाठवणारे नसीम चंगेजी. बाबासाहेबांना घटनासमिती वर जाता यावे म्हणून तेव्हाच्या प. बंगालच्या आता बांग्लादेश, च्या मुस्लिमांनी बाबासाहेबांना निवडून आणले म्हणून बाबासाहेब संविधान लिहू शकले.हा इतिहास मागासवर्गीय,आदिवासी अल्पसंख्याक समाज विसरला असेल पण ब्राह्मण समाज विसरायला तयार नाही.म्हणूनच तो प्रत्येक वेळी वेगवेगळे कट कारस्थाने करून सर्व मागासवर्गीय,आदिवासीयांना हिंदू म्हणून एकत्र करतो आणि मुस्लिम समाजा विरोधात दंगली घडविण्याचे नियोजन करतो.हा खरा इतिहास सर्वाना मागासवर्गीय,आदिवासी, अल्पसंख्याक समाजातील जागरूक नागरिकांनी,कार्यकर्त्यांनी नेत्यांनी वाचला पाहिजे. आप आपल्या समाजात प्रबोधन शिबीर घेऊन जनजागृती केली पाहिजे.

          भारतीय मुस्लिम बांधवानी कोणत्याही राजकीय पक्षात जातांना आर्थिक स्वार्थ, व्यक्तिगत पदाची लालसा दूर ठेवून देशहितासाठी समाजहितासाठी वैचारिक दृष्टीने जागरूक राहिले पाहिजे. ब्राह्मणांच्या पोरी बायका मिळतात म्हणून समाजद्रोही होऊ नये. किती ब्राह्मणांच्या पोरी,एस सी,एसटी व मुस्लिमांच्या घरात आहेत हे सांगण्यासाठी हा लेख नाही. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांना संविधान सभा मध्ये कोणी निवडून पाठविले.   ते बंगालचे 48% मुस्लीम समजाचे लोक होते.तोच प्रदेश आज बांगलादेशात का गेला?. इतिहास वाचा मुस्लीम देशाच्या मातीशी प्रामाणिक आहेत. एक दोन माथेफेरू चुकीचे वागतात म्हणूनच सर्व समाज नालायक बदमाश ठरविला जात आहे. तोच कायदा राष्ट्रपिता महात्मा गांधीला गोळ्या मारणाऱ्या नथुराम गोडसेला का लावला जात नाही?. सकाळी उठल्यावर राम नाम सत्य है का म्हटल्या जात नाही?.

        देशाचे दुश्मन मुसलमान नाहीत तर राज्यकर्ते आहेत. ज्यांच्या मतदानाने हे निवडून आले तेच मतदार त्याचे मतदार यादीतील नांव आणि निवडणूक ओळख पत्र भारताचे नागरिक होण्यास पात्र नाही ?. मग प्रथम सर्व मतदार याद्यातील नांवे रद्ध करा जे एन आर सी म्हणजे National Register of Citizens रजिस्टर मध्ये देशाचे नागरिक आहेत त्यांच्या कडून लोकसभेच्या प्रतिनिधीची निवड करा. भारतात असे भासविले जाते कि मुसलमान   देशाचे दुश्मन आहेत.असे असते तर अकबर बादशहा चा सेनापति मानसिंह एक हिन्दू नसता. आणि महाराणा प्रताप सिंग यांचा सेनापति हकीम खां एक मुसलमान नसता.

जेव्हा जेव्हा यांचे कट कारस्थान उघड होते तेव्हा तेव्हा यांना धोका निर्माण होतो.त्यावेळीच हे सांगतात देश खतरा मै है. देश खातरयत कधीच नसतो असे तर यांनी सत्ता आणि कुर्सी त्यासाठीच देशात सर्वात संवेदशील समाज म्हणून हिंदू म्हणजे ८५ टक्के मागासवर्गीय,आदिवाशी आणि मुस्लीम समाजात भावनिकदृष्ट्या दंगली लावल्या जातात 

मागासवर्गीय, आदिवासी, भटक्या विमुक्त जाती आणि अल्पसंख्याक यांना सरकार मुलभूत अधिकार देण्यास असमर्थ ठरते तेव्हाच सर्व देशाच्या नागरिकांचे लक्ष दुसरीकडे वळविण्यासाठी असे मनुस्मृती प्रणित कायदे अंमलात आणण्याचा प्रयत्न होत आहे.त्यासाठी हिंदू असो या मुस्लीम यांनी देशाच्या मातीशी वैचारिकता दाखवून शांत राहून भारतीय संविधानाच्या चौकटीत न्याय मागितला पाहिजे.भारताचे जागृत नागरिक म्हणून आपण जागे राहिलो नाही तर भयंकर परिणाम सर्व देशवासीयांना भोगावे लागतील.

          आजचे आर एस एस प्रणित मोदी सरकार हिंदू मुस्लीम समाजा समोर जेवणाची पंचपक्वान असलेली थाळी ठेवून आहे. पण तुमचे हात व तोंड बांधून ठेवत आहे.ज्यांना तुम्ही मतदार म्हणून निवडून दिले तेच तुम्हाला भारताचे नागरिक असण्याचे सिद्ध करण्यास सांगत आहेत. हिंदू मागासवर्गीय,आदिवासी,भटक्या विमुक्त जाती जमातीच्या लोकांना वाटते एन आर सी फक्त मुस्लीम समाजासाठी आणि अल्पसंख्याक मुस्लीम समाज हि हेच लक्षात घेऊन जास्त आक्रमक होऊन जन आंदोलने करीत आहे. साहजिकच इतर समाज मुस्लिमांच्या या एकजूटीचा हेवा करीत आहे.बहुसंख्य मागासवर्गीय हिंदू अशिक्षित,अज्ञानी, अंधश्रद्धा मानणारे आहेत त्यांना मुस्लीम समाज कसा संघटीत आणि आक्रमक आहे हे सांगितल्या जाते. पण त्यांची पाळेमुळे या देशाच्या मातीत तेवढीच घट्ट व वैचारिक दुष्ट्या मजबूत आहेत हा इतिहास सांगितला जात नाही.भारतीय संविधान जर संपले ते या देशात कोणीच सुख समाधानाने जगू शकणार नाही. जे स्वताला हिंदू समजतात ते सर्व  मागासवर्गीय,आदिवासी,भटक्या विमुक्त जाती जमातीच्या लोकांना मनुस्मुर्ती नुसार वागविले तर काय होईल?. आर एस एस प्रणित संस्था,संघटना बुद्धीजीवी पत्रकार,संपादक लोकप्रतिनिधी रात्रन दिवस संविधान नष्ट करण्यासाठी काम करीत आहेत.एकदा संविधान संपल कि या देशातील बहुसंख्य हिंदू मागासवर्गीय, आदिवासी, भटक्या विमुक्त जाती जमातीच्या लोकांना माणूस म्हणून जगण्याचा अधिकार राहणार नाही.मुस्लीम या देशाचे मोठे दुश्मन आहेत,हे प्रथम सर्वांनी डोक्यातून कडून टाकले पाहिजे.मुस्लिम समाजाचे भारताशी वैचारिक नाते ?. हा इतिहास आहे हे विसरू नका.जात ,धर्म प्रांत,राज्य हे विसरून भारतीय नागरिक म्हणून संघटीत झाले पाहिजे.नंतर विचार करण्यासही वेळ मिळणार नाही.

सागर रामभाऊ तायडे,९९२०४०३८५९,भांडूप,मुंबई.

शिक्षणातील गुणवत्ता आणि समाजातील आचरण

 शिक्षणातील गुणवत्ता आणि समाजातील आचरण 

        भारत हा कृषिप्रधान देश होता,शेतकरी हा देशाचा पोशिंदा म्हणून ओळखल्या जात होता. देशात सर्वत्र सुजलम,सुपलम होते. शेतकरी,शेतमजूर अशिक्षित असुन सुद्धा इमानदार,प्रामाणिक होता.कारण त्याला शिकवण तशी दिली होती,उत्तम शेती,मध्यम व्यापार आणि कनिष्ठ नोकरी, त्यामुळे शिक्षण घेऊन नोकरी करणे कमी पणाचे वाटत असे,म्हणूनच गांवात शाळा कॉलेज पेक्षा मंदिराला जास्त महत्व प्राप्त झाले होते. आज भी आहेच त्यावरच एका विशिष्ट जातीच्या लोकांचे वर्चस्व आणि उत्पन्न अवलंबून आहे. त्याला कोणीच रोखु शकत नाही. अज्ञान अंधश्रद्धा नष्ट करण्यासाठी शिक्षण काळाची गरज होती. परंतु आजचे शिक्षण खोटे बोलून कशी फसवणूक, अडवणूक करून पैसे कमवावे हेच तत्वज्ञान सांगते.त्यात प्रामाणिकपणा शिल्लक राहिला नाही. शिक्षण धंदा झाला आहे, आरोग्यासाठी हॉस्पिटल सेवा देणारा धंदा झाला आहे, रोजगार कंत्राटदाराचा धंदा झाला आहे. शिक्षणसंस्था,हॉस्पिटल,कंत्राटदारी सर्वच बाजुने सर्वच समाजाचे आर्थिकदृष्ट्या शोषण करणारी मजबुत यंत्रणा उभी राहिली आहे. राजकीय पक्षांच्या नेत्यांचे आशिर्वाद असल्यामुळे त्यांचे प्रशासकीय अधिकारी व त्यांची यंत्रणा कोणाचं काही वाकडं करू शकत नाही.त्यामुळेच शिक्षणातील,आरोग्यातील,रोजगारीतील गुणवत्ता संपली आहे.

           शिक्षणसंस्था चालकांना पैसे फेकले की पाहिजे त्या गुणवतेचे प्रमाणपत्र मिळते.डॉक्टर झाले तर हॉस्पिटल काढून पाहिजे त्यापद्धतीने रुग्णाच्या नातलगांना आर्थिक दृष्ट्या लुटता येते.थोडया दिवसात रुग्ण पण जातो आणि पैसे पण जातो.कोणत्या डॉक्टर वर किंवा हॉस्पिटलवर कडक कारवाई झाल्याचे आठवतं का?.मोठं मोठ्या शहरात टोलेजंग इमारती टॉवर,मेट्रो स्टेशन बांधलेली दिसतात.ते बांधणारे कुशल मनुष्यबळ असलेले असंघटित कामगार कोणाला दिसले काय?.बांधणाऱ्या कंपनीचे नांव लिहले असते,पण कंत्राटदाराकडे असलेला कामगार कोण होता कुठून आला होता यांची नोंद झाली असते काय?.त्यांचे शिक्षण किती होते?.किती मार्क मिळाले होते त्यांचे प्रमाणपत्र गुणवत्ता कोणी तपासले?. शहराचा विकास दिसतो.सर्वत सिमेंट काँक्रीटीकरण दिसते, ते करणारा असंघटित कामगार सारखा विंचवाचे बिराड पाठीवर घेऊन या साईट वरून ते साईटवर फिरत राहतो,कंत्राटदार करोडपती होत आहे.केबल टाकणारी कंपनी आणि कंत्राटदार कोणी असो कामगार आंध्रप्रदेश,तेलंंगना राज्यातील अण्णाच असतो मुंबईतील फुटपाथवर,आरे कॉलनीच्या रोडवर पाल टाकून राहतो. शिक्षण व आरोग्य यांच्याशी त्यांना काही घेणेदेणेच नाही. या असंघटित कामगारांच्या श्रमाची कोणी तुलनाच करू शकत नाही. ते जे काम करतात ते पाहून लोकं तोंड व नाक बंद करतात. त्यांची गुणवत्ता पाहणारा,मोजणार तपासणार एक ही अधिकारी, इंजिनिअर आज पर्यत जन्माला नाही.महात्मा फुले, रावबहादूर नारायण मेघाजी लोखंडे आणि विश्वरत्न डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांनी जे लिहून ठेवले ते वाचून अंमलबजावणी करणारी यंत्रणा आज अस्तित्वात नाही.

       बिल्डिंग बांधण्यासाठी जे साहित्य लागते ते विट, रेती,खडी, सिमेंट,दगड कुठून येते तिथे कोणते कामगार असतात. त्यांना कामगार म्हणून मान्यता तरी असते काय?. त्यांचे शिक्षण मार्कलिस्ट कोणी विचारत सुध्दा नाही.या कुशल मनुष्यबळाची गुणवत्ता आणि आचरण कोणाच्या लक्षात येत नाही.भारत हा कृषिप्रधान देश होता यादेशातील शेतकरी, शेतमजूर शेती काम करण्याचे कौशल्य आत्मसात लहानपणापासून करीत होता. त्याला कोणत्याही गुणवंतेचे प्रमाणपत्राची आवश्यकता नव्हती.आज शिक्षण मोठया प्रमाणात उपलब्ध आहे.शाळा कॉलेज मध्ये शिकवलेले शिक्षण प्रत्येक्ष जीवनात कुठेच उपयोगात येतांना दिसत नाही.फस्ट क्लास मिळवूनही ज्याला सातबारा आणि ८ अ,कळत नाही. ज्याला बँकेच्या डिपोझिट आणि विड्रॉल स्लीपमधला फरक कळत नाही.ज्याला लाईट बिलातील देयक रक्कम शोधताना प्रचंड गडबडायला होते.ज्याला लिफाफ्यावर टू आणि फ्रॉम खाली नक्की कुणाचं नाव टाकावं हे बिलकुल कळत नाही.जे आजही कॉम्प्युटर बंद करताना खाली वर दाबायचे बटनच वापरतात.जे आजही रिचार्ज मारणे याला ब्यालन्स टाकणे म्हणतात,ज्यांना बँक पासबुकावर व्याजाचा आकडाच सापडत नाही,ज्यांना टू व्हिलरच्या पेट्रोल टाकीच्या ऑन ऑफ आणि रिजर्व्हची भानगड कळत नाही.असे उच्चशिक्षित एकीकडे मोठया संख्येने असतांना. त्या तुलनेत तलाठयाला त्याच्या घरी गाठून सातबारा घेणारे,घरातला फ्यूज उडताच वायरमनची वाट न बघणारे,बंद पडलेल्या गाडीला फार किका न मारता टाकी फुंकायला घेणारे,मापातले लाईटबीलही तालुक्याला जावून कमी करुन घेणारे,बँकेतल्या शिपायाला नमस्कार करुन कर्ज मंजूर करुन घेणारे आणि हायस्कूलमधून शाळा सोडूनही सिनीयर कॉलेजला पालक म्हणून अधून मधून भेटी देणारे,ट्रॅफिक हवालदारची ओळख काढून नुसत्या चहावर गाडी सोडवणारे, निवडणुकीच्या काळात आमदार खासदार सुद्धा गुपचूप घरी येऊन भेट घेणारे.असंघटित अशिक्षित प्रतिष्ठित मानले जातात. उच्चशिक्षित,उच्चपदस्थ असलेल्यांना नोकरीत असतांना जो मानसन्मान मिळतो.तो फक्त त्याच्या कार्यालयातच असतो. कार्यालयाच्या बाहेर समाजात त्यांची गुणवत्ता शून्य असते.

      शिक्षण नावाच्या भ्रमातून लवकर बाहेर पडलेले विद्यार्थी ते जगायला सज्ज झालेले ते जीवनात यशस्वी झालेले असतात.जे शिक्षण माणसाला माणसाचे शोषण करण्याची प्रेरणा देते ते कसलं शिक्षण?. माणसाला माणसासारखं वागविण्याची प्रेरणा देते ते खरे शिक्षण असते.शिक्षण खुप असते पण वडीलधाऱ्यांशी कसे बोलावे ते माहिती नाही.शिक्षणाचा, नोकरीचा एवढा माज चढलेला असतो की स्थानिक रहिवाशात व समाजात वावरताना स्वतःला नेहमीच वेगळे समजणार.पैसा असला को सर्व सेवा विकत मिळतात. पण जेव्हा घरात लग्नकार्य असेल तर कोणी चालते.पण घरात कोणाचा मृत्यू झाला तेव्हा स्थानिक रहिवासी आणि समाजच लागतो.हे ते विसरतात त्यांच्या शिक्षणाची गुणवत्ता कशी मोजणार?.मार्कशीट पाहून की आचरण पाहून?.थोडक्यात गुणवत्ता ही रोजच्या जीवनातील व्यावहारिक आचरणानाच्या शिक्षणाने वाढते. शाळेच्या मार्कांनी नाही.प्रत्येक माणसांनी हे लक्षात ठेवले पाहिजे.

      मी नेहमीच वेगवेगळ्या विषयावर लिहतो. लेख प्रसिद्ध झाल्यावर अनेक वाचकांच्या प्रतिक्रिया येतात.त्यात उच्चशिक्षित आणि अशिक्षित असंघटित शेतकरी,शेतमजूर असतात.काही उच्चप्रतीची प्रतिक्रिया व्यक्त करतात.तुम्ही खुप छान लिहले,सांगितले त्याला ते पटलं की तो म्हणतो तुम्ही अगदी माझ्या मनातील लिहल,हे बोलायला लिहायला मला योग्य शब्द सापडत नव्हते एवढंच.आणि त्यातूनच एक वेगळी मैत्री सुरू होते.तुम्ही प्राध्यापक आहात काय?.कुठे नोकरी करता?.वय किती?. मुलं किती?. काय करतात?. जात,धर्म,जिल्हा सर्वच आपोआप येते.मैत्रीपूर्ण सबंध निर्माण होतात,त्यातुन जिव्हाळा तयार होतो. शिक्षणातील मार्कलिस्ट पाहून नोकरी मिळते.पण समाजातील आचरणातुन स्थानिक पातळीवर व समाजात प्रतिष्ठा प्राप्त होते. म्हणूनच प्रत्येक माणसांनी समाजाप्रती आचरणातून गुणवत्ता दाखवावी.

सागर रामभाऊ तायडे,9920403859,भांडुप मुंबई

कार्यकारी अभियंता व प्रशासकीय विभागीय अधिकारी यांचे डोके ठिकाणावर आहे काय?.

 कार्यकारी अभियंता व प्रशासकीय विभागीय अधिकारी यांचे डोके ठिकाणावर आहे काय?.

    आजची वाढलेली लोकसंख्या आणि जागतिक स्पर्धा हे मानवाला जीवघेणी ठरत आहे. मनुष्याच्या हव्यास आणि लोभासाठी स्वतःचे प्राण देखील गमावण्यास तयार होत आहे. त्यामध्ये रस्ता सुरक्षा किती महत्त्वाची आहे हा मुद्दा समोर येत आहे. वाढती वाहने आणि प्रदूषण,नको असलेली गर्दी,सर्वांचा एकत्र निवास या गोष्टी अक्षरशःमाणसाचा दम काढत आहेत.सर्व कामकाज आणि उद्योगामुळे शहरीकरणात वाढ होत आहे.याकारणाने तेथील लोकसंख्याही दिवसेंदिवस वाढत आहे.गावाकडील लोक देखील शहरात स्थलांतरित होत आहेत. दळणवळण आणि प्रवासासाठी वाहनांची संख्या वाढत आहे. रस्त्यावरून फिरणे कठीण  झाले आहे. याचा परिणामानेच रस्त्यावरील अपघाताची संख्येत वेगाने वाढ होत असून रस्ते अपघातात दगावल्याची संख्या मोठया प्रमाणात दिसून येत आहे.

        एक काळ असा होता की लोक वीस किलोमीटर पायी चालत जात येत होती. आज लोक दोन किलोमीटर अंतर चालत जात नाही.शहरी भागात मोठ्या प्रमाणात दळण वळणाची साधन उपलब्ध आहेत,पण खेड्यात आज ही रस्ते विकासा पासुन कोसो दूर आहेत.म्हणूनच गावी एक प्रसिद्ध म्हण आहे, "गांव तसे चांगले येशीला टांगले!." असे का म्हटल्या जाते तर गावांत जाणारे रस्ते हे खूप खराब असतात,म्हणजे गांव चांगले असेल तर गावातील माणसं ही दक्ष,चांगले असली पाहिजेत, आणि मानस दक्ष नसल्यामुळेच,चांगले नसल्यामुळे बाहेर गावावरून येणाऱ्या पाहुण्यांना गांव वेशीवर टांगलेले वाटते.असेच अनेक गावे ग्रामीण भागात पाहण्यासाठी भेटतात.तेव्हा माझ्या सारख्या शहरात राहणाऱ्या पत्रकार,स्तंभ लेखक, कामगार नेता असा गावांत गेला की त्यांच्यातील शोध पत्रकारिता आणि सामाजिक बांधिलकी जागी होते.मग त्या गावांतील सार्वजनिक समस्या जाणून घेऊन असा लेख प्रपंच सुरू होतो. दोन दिवसात खुमगांव बुट्टी तालुका नांदुरा जिल्हा बुलढाणा या गावात चार वेळा रस्त्याने येणे जाणे केले. त्यावेळी रस्त्यावरील खड्डे पाहून त्रास सहन करून केलेला प्रवास सहन झाला नाही, मग गांवातील लोक किती दिवसापासून असा जीवघेणा प्रवास याच खड्ड्यातील रस्त्याने सहनशीलता ठेवून करतात?.त्याविरोधात कुठेही तीव्र आंदोलन केल्या जात आहे. त्या सार्वजनिक समस्या वर लिहलेला विशेष लेख आहे. 

      नांदुरा ते दहिवडी,केदार,बुर्ट्टी,खुमगांव,भिलवडी,धाडी,मामुलवाडी,जिगांव,ही गावे आहेत,खुमगांव हे रेल्वे स्टेशन असलेलं गांव हायवे नंबर सहा पासून पांच किलोमीटर अंतरावर आहेत.तर नांदुरा सोनज,दहिगाव,केदार ते डीघी हा एक समांतर रस्ता मजूर झाला आहे.त्याचे काही ठिकाणी काम कासव गतीने सुरु आहे. नांदुरा सोनज,दहिगाव ते खुमगांव हे अंतर फक्त आठ किलोमीटरवर आहे.पण गेली अनेक वर्षांपासून संत गाडगे महाराज विद्यालय ते खुमगांव सातशे चे हजार मीटर रास्त काही लोकांमुळे अडून पडला आहे, गावातील काही सदन शेतकरयांनी विद्यार्थांना जाण्या येण्यासाठी पायवाट दिली आहे. बहुसंख्य लोक मोटरसायकलने याच मार्गाने प्रवास करतात. त्यामुळे वेळेची व डीजेल पेट्रोल ची बचत होते. अनेक वर्षापासून हा रास्त रखडून पडला आहे. त्यामुळे खुमगांवच्या आजूबाजूच्या पंधरा वीस गावातील लोकांना विशेष विद्यार्थ्यांनां शिक्षणापासून वंचित राहावे लागत आहे.काम धंद्यासाठी जाणे येणे आवश्यक असतांना जाता येत नाही, शेतीतील भाजीपाला शहरात जाऊन विक्रीसाठी नेता येत नाही, कारण प्रवास खर्च व वेळ महत्वाचा असतो. त्यासाठीच रास्त चांगला असणे म्हणजेचं दळण वळणाची अतिशय आवश्यकता असते. तो नसल्यामुळे अनेक समस्या व संकटांना सामोरे जावे लागते.

           दहा पंधरा गावांतील गरोदर माता भगिणीला बाळंतपणासाठी आणीबाणीच्या परिस्थितीत दवाखान्यात नेण्याचे असेल तर भगवान भरोसे घराबाहेर पडावे लागते,तशीच परिस्थिती कोणाला अपघात झाला,ह्रदय विकारांचा झटका आला तर तात्काळ दवाखान्यात नेणे अशक्य होते,घरात पैसा अदला,टू व्हीलर गाडी तीन,चार चाकी गाडी उपलब्ध असतांना ही रस्त्या अभावी जवळच्या माणसांना वाचू शकत नाही.यांचे दुःख आणि गांभीर्य गावांतील ज्येष्ठ नागरिक,सुशिक्षित तरुण आणि शहाण्या माणसांना नाही असे लिहणे चुकीचे ठरणार नाही. कारण मागितल्याने मिळत नाही आणि संघर्षा शिवाय पर्याय नाही.ही एकविसाव्या शतकात खेदाची गोष्ट आहे.

         खुमगांव आणि आजूबाजूच्या गावांतील तरुण सुशिक्षित बेरोजगारांनी बँकेचे कर्ज घेऊन रिक्षा काढली तर काहींनी शेती विकून रिक्षा काढली, रिक्षा चालक मालक झाले. पण रस्त्यावरील खड्यामुळे त्यांच्या गाडीचे स्पेयर पार्ट घासून उत्पन्ना पेक्षा खर्च जास्त होत असतो. तसेच शरीराचे हात,पाय,कंबर,यांना खड्ड्यातून गाडी चालवतांना बसणारे धक्के बिमारी लाऊन आयुष्य कमी करत आहेत. आणि हे केवळ हायवे रोड वरून गावांत जाणारा रास्ता रोड काही ठिकाणी व्यवस्थीत नसल्यामुळे होत आहे.

    भुसावळ ते अकोला हा राष्ट्रीय महामार्ग नंबर सहा तयार होत असतांना आजूबाजूच्या गावाचा खेड्याचा विसर उच्च शिक्षित इंजिनिअर व प्रशासकीय विभागीय अधिकारी वर्गाला पडलेला दिसतो, कोलासर फाट्यावरून दहिवडी ते खुमगांव रस्त्याने अनेक गावांना जोडणारा एकमेव रास्ता असतांना हायेवर अकोला,शेगाव,खामगाव नांदुरा मार्गाने येणाऱ्या गाड्या उजवीकडे जाण्यासाठी कोणत्याही पर्याय उपलब्ध करून दिला नाही. किंवा कोणतीही तरतूद करण्यात आली नाही आज दिसत नाही.भविष्यात होईल यांची खात्री नाही. हायवेवर भरधाव वेगाने जाणाऱ्या गाड्यातून उजवीकडे दहिवडी,केदार खुमगांव जाणाऱ्या गाड्यानी हायवेवर कसे पार करावे?. म्हणून विचारावे असे वाटते की कार्यकारी अभियंता व प्रशासकीय विभागीय अधिकारी यांचे डोके ठिकाणावर आहे काय?.

        याविरोधात राजकीय पक्षाच्या कार्यकर्त्यांना पदाधिकाऱ्यांना बोलायला वेळ नाही. गावांत कोणत्याही सामाजिक बांधिलकी ठेवणाऱ्या पुरोगामी विचारांच्या संघटना स्थापन झाल्या नाहीत.असल्या तरी त्यांना एक गाव बारा भांडगळी नको असतात. त्यामुळे गावांतील अतिशय आवश्यक असलेल्या रस्त्याकडे कोणाचे लक्ष केंद्रित होत नाही. यासाठी सर्व रिक्षा चालक मालकांनी संघटित होऊन संघर्ष केला पाहिजे असे प्रसिद्ध स्तंभ लेखक,साहित्यिक कामगार नेते सागर तायडे यांनी शंकर खराटे रिक्षा चालक मालक यांना सांगितले आहे. आणि सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या कार्यकारी अभियंता,प्रशासकीय विभागीय अधिकारी,तहशिलदार यांच्याकडे दाद मांगीतली पाहिजे. त्याला खुमगांवच्या आजूबाजूच्या गावकऱ्यांनी मोलाचे सहकार्य करावे असे जाहीर आवाहन सागर तायडे यांनी केले आहे.

सागर रामभाऊ तायडे 9920403859,भांडुप मुंबई,

अध्यक्ष स्वतंत्र मजदूर युनियन महाराष्ट्र राज्य.

माणसांच्या मनाची शांतता?.

 माणसांच्या मनाची शांतता?.

        नोटबंदी ८ नोव्हेंबर २०१६ रोजी रात्री ८.३० वाजता भारताचे प्रधानमंत्री आदरणीय नरेंद्र मोदी यांनी भारताच्या चलनाचे विमुद्रीकरण निर्णय जाहीर केला कि रात्री १२ नंतर ५०० व हजाराच्या नोटा चलनातून बाद केल्या जातील.हा निर्णय जाहीर झाला तेव्हा आम्ही रात्री ९.२५ वाजताची स्वराज एक्सप्रेस १२४७२ नवी दिल्ली वरून निघणार होती.पण सर्वच गाड्या एक ते दिड तास उशिराने धावत होत्या त्यामुळेच स्वराज्य १०.४५ वाजता स्टेशनवर आली आणि प्रवास सुरु होता.११.२० ला मथुरा जंक्शन येणार होते.पण गाडी लेट असल्यामुळे ती १२ ४० ला पोचली आम्ही खाण्यासाठी काही जेवण घेतले त्याला ५०० ची नोट दिली तर त्याने सांगितले हे नोट आज रात्री बारा नंतर बंद झाली.आमच्या दोघाकडे ५०० च्याच नोटा होत्या माझ्याकडे ७० रुपये आणि रवि कडे एकशे तीस रुपये होते.यातच एक दिवस एकरात्र काढवी लागणार होती.पिण्याचे पाणी घेण्यासाठी सुद्धा पैसे नव्हते.अशा परिस्थितीत मनाची शांतता भंग पावली.ती आज ८ नोव्हेंबर २०२२ ला ही भंगलेल्या अवस्थेत आहे.

       आर्थिकदृष्ट्या प्रत्येक व्यक्तिकडे "शांतता" ही असलीच पाहिजे.आज ती अनेकाकडे नाही.हृदयात नेहमीच जे परोपकाराची भावना बाळगतात,त्यांना प्रत्येक पावलावर प्रगती यश आणि समृध्दी मिळते.परिस्थितीशी झगडून पुढे आलेली माणसं नेहमी जपली पाहिजेत. कारण जीवनाचे तत्वज्ञान ही माणसं फक्त शिकलेली नसतात,तर जगलेली असतात.माणुस कितीही आपल्या बुध्दीनुसार,शक्तीनुसार जीवन जगत असला,तरी निसर्गाने ठरवलेला शेवट आणि सत्ताधारी पक्षाने घेतलेला निर्णय हा त्याला स्विकारावाच लागतो.त्यातच माणसांच्या मनाची शांतता?.भंग पावते किंवा नष्ट होते.आता नोट बंदीच्या परिणामावर कोणीच बोलत,लिहित नाही.चर्चा नाही.दोन हजाराची नोट निघाली तेव्हा तिच्या आत असलेल्या चिपची चर्चा खूप होत होती.कोणी साठा केला किंवा जमीन खाली वीस फुट खाली दोन हजाराच्या नोटा लपवून ठेवल्या तरी त्या पकडल्या जाणार अशी चर्चा त्यावेळी होती.त्यावेळी देशातील भ्रष्टाचार पूर्णपणे थांबेल अशी माणसांच्या मनाची शांतात होती.तरी सुद्धा आज असंतोष कुठे ही दिसत नाही.

         सामाजिक,सांस्कृतिक शैक्षणिक आणि आर्थिक जीवनात ज्या व्यक्तीने आपल्याला पुढे जाण्याची चाल दिली त्याला कधीही कमी लेखु नका, तुमच्या पेक्षा जास्त कुवत असुनही तो फक्त तुमच्यासाठी मागे थांबलेला असतो याची जाणीव ठेवा."शांतता ही का महत्त्वाची असते?.आज काल आपण पाहतो,देशातील राजकीय सत्तापरिवर्तनामुळे काही माणसे लहान - लहान गोष्टींवर खुप चिडचिड करत असतात.वैचारिक विचारधारेमुळे राजकीय बदल हे प्रत्येक माणसांच्या जीवनात आलेल्या मुलभूत संकटांवर त्यांना मात करता येत नाही.त्यांचा तोंड बांधून मुका मार खावा लागत आहे.त्यामुळे ती माणसे स्वतःचा राग दुसऱ्यावर काढत असतात. नोटबंदी भ्रष्टाचार संपविण्यासाठी होती.त्यातूनच बेरोजगारी महागाई वाढली हे सत्य असले तरी त्यावर भाष्य करायचे नाही.मन शांत ठेऊन जे दिसते तेच सत्य आहे हे स्वीकारून मनाची शांतात ठेवा.तुम्ही जर स्वतःचा राग दुसऱ्यावर काढत असाल,तर तुम्ही दुसऱ्याचे मन दुखवत आहात.हे विसरून चालणार नाही.विना कारण दुसऱ्यांचे मन दुखवून स्वतःचे कधीच चांगले होत नाही. जो माणूस स्वतःचा सुखा पेक्षा दुसऱ्यांच्या सुखाचा विचार करतो. तोच जीवनात एक व्यक्ती म्हणून जगु शकतो.ज्या माणसाच्या जीवनात दररोज अनेक संकटे येतात, तरी पण तो माणूस नेहमी चांगल्या मार्गाने चालत असतो.तोच जीवनात संकटांवर मात करून पुढे जाऊ शकतो.पण जो माणूस नेहमी दुसऱ्यांचे वाईट चित्तो तो जीवनात कधीच यशस्वी होत नाही.

    माणसाने नेहेमी शांतता राखावी.किती हि मोठे संकटे आली तरी जो माणूस कोणालाही दोष न देता.स्वता: त्या संकटांन वर मात करतो.तो जीवनात अनेक संकटांशी सामना करतो तोच जीवनात एक चांगल व्यक्ती महत्त्व मिळवु शकतो.जीवनात संकटे हि नेहमीच येत असतात जो माणूस शांत राहून सुद्धा संकटांवर मात करतो.त्याला यश मिळाले असे समजायला हरकत नाही.जो व्यक्ती संकटे आली म्हणून जीवन थांबवितो तो जीवनात तेथेच थांबतो.आणि थांबला तो संपला असे न होता कोरोना काळात जो थांबला तोच जगण्यात यशस्वी झाला.असे झाले होते.

        माणूस हा डोकयात मेंदू असणारा मानव आहे.प्रत्येकाच्या मेंदूचा आकार कमी जास्त असतो.त्यामुळेच तो विचार करून बोलू शकतो.त्याला सकारत्मक विज्ञानवादी विचारांचे महापुरुष,संत,प्रतिक मिळाले तर त्यांच्याकडून तो निश्चित चांगली प्रेरणा घेऊ शकतो.आणि नकारत्मक विचारांचे अज्ञान अंधश्रद्धा सांगणारे प्रतीके मिळाली तर तो कधी प्रश्न विचारू शकत नाही.जे आहे,जे सांगितले,लिहले ते सर्वच सत्य आहे हे त्याला मान्य करावे लागते.म्हणूनच प्रत्येक माणसांची प्रेरणा ही वेगळीच असते.प्रत्येकाच एक वेगळच व्यक्ती महत्त्व या जगात आहे. प्रत्येकांची संकटे ही वेगळी असतात. त्यांने त्याचावर कशी मात केली.ही एक तुमच्यासाठी खुप मोठी प्रेरणा असले.ते म्हणतात ना,जो माणूस शांततेचा काळात जास्त घाम गाळतो, तो युध्दाच्या ठिकाणी कमी रक्त सांडतो.त्याच प्रमाणे आपण सुद्धा कमी वयात जास्त घाम गाळला पाहिजे,म्हणजे पुढील आयुष्य हे सुंदर जगता येईल.

     माणसांच्या नात्याच्या एकूण पाच पायऱ्या असतात.पाहणे,आवडणे,हवे असणे आणि स्वीकारणे या चार अतिशय सोप्या पायऱ्या आहेत.परंतु,सर्वात कठीण पाचवी पायरी आहे.ती म्हणजे "निभावणे" ज्ञान म्हणजे तुम्ही काय करु शकता याचे "भान" असणे.आणि शहाणपण म्हणजे कधी काय करु नये याचे "ज्ञान" असणे दुसऱ्याचे चांगल (भलं) करायला कोणत्याही पदाची किंवा पैश्याची गरज नसते.तर फक्त मनात चांगली "भावना" असावी लागते.सुखाचे अनेक भागीदार आपणांस भेटतील परंतु दु:खाचा एक "साक्षीदार" भेटायला सुध्दा नशीब लागते असे म्हणतात.म्हणूनच माणसांच्या मनाची शांतता.ही विचारावर अवलंबून आहे.नोटबंदी,भ्रष्टाचार बेरोजगारी महागाई आणि मनाची शांतता.राजसत्ता धर्मसत्ता आणि मनाची शांतता कुठे कधी नात जुळवावे हे शेवटी माणसांच्या हातात आहे.कि विचारात हे कोणी ठरवावे. 

सागर रामभाऊ तायडे ,९९२०४०३८५९,भांडूप,मुंबई.  

लोकप्रतिनिधी समाजसेवक की नोकरदार?.

 लोकप्रतिनिधी समाजसेवक की नोकरदार?.

   आमदारांना ऐंशी लाखाचे बक्षीस देण्याची बातमी वाचली आणि आनंद झाला.कारण पाऊसामुळे कष्टकरी शेतकरी शेतमजुरांच्या परिस्थिती पेक्षा वाईट परिस्थिती आज च्या आमदारांची झाली होती.काही आमदार सुरत,गुवाहाटी,गोवा ते मुंबई असा खडतळ प्रवास करून आले असल्यामुळे त्यांना विशेष मदतीची गरज होती.कोरोना काळात मुकाबला करण्यासाठी सर्व शासकीय अधिकारी,कर्मचारी,कामगार,पोलीस,डॉक्टर,नर्स,पालिका कर्मचारी इमाने इतबारे रुग्णांची,नागरिकांची सेवा करीत होते.तेव्हा देशावर आर्थिक संकट आले, देशाची अर्थव्यवस्था मोडकळीस आल्यामुळे या सर्व शासकीय अधिकारी,कर्मचारी कामगारांचे तीस टक्के वेतन,भत्ता,सर्व प्रकारच्या सवलती बंद करण्याची चर्चा लोकप्रतिनिधी करीत होते.पण हे आता लोकप्रतिनिधी कोण आहेत?. समाजसेवक की शासकीय नोकर?. यांचाच सर्व सवलती बंद करण्याची हिंमत प्रशासकीय आय ए एस अधिकारी संविधानाच्या चौकटीत का दाखवीत नाही?.निवडणूक आयोगाला खोटी प्रतिज्ञापत्र सादर करणाऱ्या लोकप्रतिनिधीचा बंदोबस्त ही प्रशासकीय अधिकारी वर्ग करू शकतो.त्यासाठी कोणी टी एन शेषन,एन चंद्रशेखर,कृष्णप्रकाश निर्माण झाला पाहिजे. कोरोनाच्या महामारीत कर्तव्यदक्ष,इमानदार प्रशासकीय अधिकारी पुढे यावा ही अपेक्षा भारतीय नागरिक करीत होती.हे फक्त सिनेमात शक्य असते, वास्तवात नाही.
     भारतात राजकीय पक्ष नेत्या कडून ग्रामपंचायत ते लोकसभे पर्यत जे राजकीय लोक निवडणूकी द्वारे निवडून येतात.ते समाजसेवक,लोकप्रतिनिधी म्हणून ओळखल्या जातात ते एकदा का निवडून आले की त्यांना मरे पर्यत पेन्शन आणि विविध सुविधा मिळतात. सरकारी नोकरी किंवा खाजगी नोकरी करून ज्या सुविधा कामगार कर्मचारी अधिकारी यांना मिळत नाही. त्यासर्व समाजसेवक,लोकप्रतिनिधी यांना मिळतात त्या सरळसरळ भारतीय संविधानांचा खून करून घेतल्या जातात.त्यात सर्वच राजकीय पक्ष आणि विचारधारा मानणारे आहेत.

    मोदी इ व्ही एम मुळे देशाचे हुकुमशहा झाले आहेत.हे जग जाहीर आहे.सर्वोच्च न्यायालयात एक पी.आय.एल दाखल झाली होती. ती सोशल मीडियावर खूप वायरल झाली होती. त्यावर सर्व सामन्यात फक्त चर्चा झाली.पण राजकीय,सामाजिक न्यायांची अपेक्षा ठेवणाऱ्या एकाही पक्ष्याने त्यावर तोंड उघडले नाही.राष्ट्रपती,राज्यपाल आणि न्यायमूर्ती  रबर स्टंप झाले आहेत.न्यायाची अपेक्षा कोणा कडून करावी?.
    माझा देश आहे त्यांचा मला गर्व आहे असे म्हटले पाहिजे.गर्वाने सांगण्यासाठी तो तसा वागला पाहिजे की नाही.तरच त्याला गर्वसे कहो हम भारतीय है असे म्हणण्याचा अधिकार असेल.विद्यार्थी दशे पासुन आम्हाला नागरीशास्त्र शिकविल्या जाते. ग्रामपंचायत ते सचिवालय ही प्रशासकीय यंत्रणा कशी कार्य करते. प्रत्येक नागरिकांना समान अधिकार समान संधी असते. त्यावर अन्याय अत्याचार झाला तर तोच भारतीय भारतात आवाज उठवण्यासाठी सज्ज झाला पाहिजे.आज असे भारतात कुठे ही काही दिसत नाही.प्रचंड असमानता दिसत आहे.समान न्याय,समान संधी हे फक्त राजकीय पक्षांच्या नेत्यांनीच उपभोगावी.बाकी सर्व कामगार कर्मचारी शेतकरी शेतमजूर यांना कोणतीही समान संधी समान न्याय मिळत नाही.कोरोना संकटातून मुक्त होण्यासाठी शहरांतून गांवात जाणाऱ्या मजदूरांच्या एसटी,बस,रेल्वे व्यवस्था, प्रवास खर्च कोण करेल यावर कोणत्याही राज्याचे व केंद्र सरकार चे एकमत झाले नव्हते.पण परदेशात अडकलेल्या मजदूरांना विमानाने आणण्यासाठी कोणाची अडचण आली नाही.कारण परदेशात नोकरी साठी गेलेला हा उच्चवर्णीय,उच्चवर्गीय समाजाचा मजदूर होता.खेड्यातुन शहरात आलेला हा मागासवर्गीय, ओबीसी,आदिवासी अल्पसंख्याक समाजातील मजदूर आहे. म्हणूनच राज्य व केंद्र सरकारला त्यांची किंमत वाटत नव्हती.

    राजकीय शेतकरी दरवर्षी करोडो रुपयांचे उत्पन्न घेतो.खरा शेतकरी स्वता वावरत नांगर, तिफन,डवरे धरून निंदन खुरपणी करून पीक घेतो तरी त्यांचा खर्च निघत नाही म्हणून तो कर्जबाजारी होऊन आत्महत्या करतो. त्याला सवलती देतांना हेच लोकप्रतिनिधी सरकारच्या तिजोरी वर प्रचंड प्रमाणात बोजा पडेल म्हणून ओरडतात.या आमदारांना खासदारांना पेन्शन व इतर सवलती घेण्याचा काय अधिकार आहे.यांची आर्थिक परिस्थिती शेतमजूरांच्या पेक्षा खालची आहे की काय?. ते आर्थिक दृष्ट्या दुबल आहेत काय?.मग यांना पेन्शन देण्याची ही योजना कोणत्या निकषावर लावण्यात आली?.यावर कोणीच गांभियाने विचार करून लिहत,बोलत नाही.सर्व सभागृहाचे लोकप्रतिनिधी हे समाजसेवक असतांना. त्यांना नोकरदारा सारखे पेन्शन का असावे?.

     भारतीय संविधानात दिलेली व्याख्या यांनी यांच्या सोयी नुसार बदलुन टाकली. म्हणूनच सर्व खासदारांना पेंशन मिळू नये. कारण राजकारण समाजसेवा आहे. म्हणजे नोकरी नाही. त्यामुळे नोकरी नाही तर वेतन नाही. १९७४ साला पासून अंगणवाडी महिला  कर्मचार्यांना आज पर्यंत मानधन मिळते.वेतन नाही. त्यांच्यासाठी विधानसभा,लोकसभेत चर्चा होत नाही. हे लोकप्रतिनिधी समाजसेवकांना अन्यायकारक वाटत नाही.राजकारण हे लोक प्रतिनिधित्व कायद्याअंतर्गत एक निवडणूक प्रक्रियेचा भाग आहे, त्याच्या सदस्यत्वास कोणतीही सेवानिवृत्ती नाही, परंतु सध्या त्यांना पाच वर्षांच्या सदस्यता नंतर पेन्शन मिळते.यात आणखी एक मोठा गोंधळ असा आहे की जर एखादी व्यक्ती नगरसेवक असेल तर मग तो आमदार बनतो आणि नंतर विधानपरिषद किंवा राज्यसभेचा सदस्य बनतो, मग त्याला तीन-तीन पेन्शन मिळतात. तीन वेगवेगळ्या सभागृहात लोकप्रतिनिधीत्व करणारया या समाजसेवकाची आर्थिक परिस्थिती कशी आहे.यांची कायदेशीर नोंदवही सरकार कडे नसेल,पण गावांतील,मतदारसंघातील नागरिकांना चांगल्या प्रकारे माहिती असते.तरी मतदार त्या लोक प्रतिनिधीना त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांना निवडून देते.हीच मोठी शोकांतिका आहे.

     देशाच्या नागरिकांशी हा एक मोठा विश्वासघात आहे त्यामुळे त्यांची पेन्शन त्वरित बंद झाली पाहिजे.त्यासाठी नागरिकांनाच पुढाकार घ्यावा लागेल. सेंट्रल पे कमिशनने, भारतीय संसदेच्या खासदारांचा भत्ता सुधारित करावा. पण ते नोकर नसल्याने त्यांचे वेतन बंद करावे.यांची अंमलबजावणी कायद्यानुसार करण्यासाठी टी एन शेषन सारखा उच्च दर्जाचा अधिकारी जन्माला पाहिजे.आमदार खासदारांना वाचक बसेल असा एकही संविधानाच्या चौकटीत काम करणारा अधिकारी नसल्यामुळेच सर्व पक्षीय आमदार खासदार स्वत: साठी मत देऊन. स्वत:चे वेतन आणि भत्ते वाढवतात आणि त्या वेळी सर्व पक्षांच्या लोकप्रतिनिधीचे या बाबत एकमत होते कोणतीही चर्चा न होता सर्व ठराव मंजूर होतात. म्हणजे हा भारतीय संविधानाचा सरळ खून आहे.

    भारतीय नागरिकासाठी प्रत्येक तालुका,जिल्हा पातळीवर आणि प्रमुख शहरात राज्य व केंद्र सरकारचे सार्वजनिक आरोग्य सेवा देणारे रुग्णालय असतांना त्यात हे लोकप्रतिनिधी आरोग्य सेवा का घेत नाही?. भारतीय लाखो करोडो नागरिक सार्वजनिक रुग्णालयात दाखल होऊन उपचार करून घेतात तर मग आमदार खासदारांनी त्यांच्या सध्याच्या आरोग्य सेवा सुविधा भारतीय सार्वजनिक आरोग्य सेवा देणाऱ्या रुग्णालयाचा लाभ का घेऊ नये?. आपल्या व्याधीवरील उपचार भारतात केले जावे. विदेशात उपचार केले जाऊ नये, जर करायचेच झाले तर ते आपल्या स्वतःच्या खर्चाने करावे.तेवढी खर्च करण्या जोगी त्यांची आर्थिक परिस्थिती निश्चित आहे.जर भारतातील मोफत सवलत,राशन,वीज,पाणी, फोनबिल सहित सर्व सेवांची पूर्णपणे उपभोग घेऊन ही त्यांचे आमदार खासदार यांचे मन शांत होत नसेल तर त्यांना त्यांची मतदार व भारतीय नागरिक म्हणून ओळख करून देणे खूप गरजेचे झाले आहे. त्यासाठीच जागरूक नागरिकांनी काही तरी केलीच पाहिजे. त्यांना आमदार खासदारांना इतक्या सवलती संविधानाच्या कायद्याने मिळत नाहीत.तर नियमितपणे ते स्वतःच लोकप्रतिनिधी म्हणून या सवलती वाढऊन घेत आहेत.त्यामुळेच भारतात काही घराण्यातच राजकीय लोकप्रतिनिधीत्व मिळत राहते.त्याला सुरुंग कोणी तरी लावलाच पाहिजे. हे महाराष्ट्रातील मागासवर्गीय ओबीसी,आदिवासी,अल्पसंख्याक म्हणजेच बहुजन समाज वंचित समाज मतदानाद्वारे करू शकतात.जर सरकारी, निमसरकारी,खाजगी नोकरी करून कामगार,कर्मचारी आणि अधिकारी वर्गाला साठ वर्ष नोकरी करून पेन्शन मिळत नसेल तर आमदार,खासदार यांना का देण्यात येत आहे?.ते लोकप्रतिनिधी समाजसेवक आहेत  की नोकरदार?. अर्धवट शिक्षण आणि ज्ञान असलेल्या लोकप्रतिनिधीच्या हाताखाली काम करणाऱ्या आय ए एस,आय पी एस प्रशासकीय अधिकारी वर्गाने देश संकटात असतांना गांभीर्याने विचार करून पुढाकार घेतला पाहिजे. आसाराम राम रहीम ला शिक्षा मिळवून देण्यासाठी जीवांची बाजी लावणारे अधिकारी आपल्या सारखेच अधिकारी होते. हे प्रशासकीय अधिकाऱ्यांनी लक्षात घेऊन नायक,किंवा बाजीराव सिंघम बनण्यासाठी कामाला लागावे. भारतातील नागरिक मतदार तुम्हाला डोक्यावर घेऊन आनंद उत्सव साजरा करतील.

सागर रामभाऊ तायडे,9920403859,भांडुप मुंबई.