सामाजिक बांधिलकी पासून तटस्थता नको
विद्यार्थी दशे पासून जागरूक दक्ष नागरिक बनून नोकरी तुन सेवा निवृतीपार्यंत वयाच्या एका एका टप्प्यावर माणसाला सामाजिक बांधिलकी म्हणून आपुलकी किंवा त्यापासून तटस्थता मनात निर्माण होत जाते. सुरवातीला लहानपणाचे मित्र,नंतर तरुणाईतील मित्र त्यांनतर कामावरील कार्यालायाती
माणसांना साध्या साध्या गोष्टींवरून येणारा राग नियंत्रणात ठेवता येतो. मनःशांती मिळायला सुरुवात होते. नंतर कशाचेही काही वाटेनासे होते. आता हे चांगले का वाईट हे घडत असणाऱ्या गोष्टी ठरवत असतात. येणारा प्रत्येक प्रसंग किंवा घटना मनाला किती लावून घ्यायची ह्याचे जणू काही प्रात्यक्षिकच प्रत्येक माणसांना वेगवेगळ्याप्रकारे मिळत असते.प्रत्येक घटनेकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन बदलला पाहिजे.तरच कोणत्याही घटनेकडे तटस्थपणे बघता येते. आपली ह्यामध्ये काय भूमिका आहे ? ती महत्वाची आहे का ? आपल्या मताची गरज आहे का ? हे सगळे समजून घेता येते. त्याची उत्तरे मिळत राहतात. जी उत्तरे मिळतात त्याने आपल्याला त्रयस्थपणे वागता येते.आणि सामाजिक बांधिलकी पासून तटस्थता दाखवता येते.किंवा सामाजिक बांधिलकी म्हणून जबाबदारी स्वीकारता येते.
काही माणसांना भावनिकदृष्ट्या वारंवार डोळ्यात येणारे पाणी थोपवण्याची कला अवगत झालेली असते. सरकारी कार्यालयातील शासन प्रशासनातील कर्मचारी अधिकारी यांना कशाचे सोयरे सुतक नसते.आपल्याला यातुन काही तरी टक्के मिळालेच पाहिजे हा त्यांचा हक्क असल्याचे त्यांना वाटते.म्हणूनच ते आपले कोण परके कोण? किंवा जी आहेत ती खरंच आपली आहेत का? किंवा मग जी होती ती आपली होती का? याचा गांभीर्याने विचार करत नाही.या वृत्तीमुळेच नात्यातील सरकारी नोकरी करणारे ज्यांच्यासाठी डोळ्यात पाणी येत होत ती माणसे आता दुरावलेली असतात. त्यांना सामाजिक बांधिलकीशी काही घेणेदेणे नसते म्हणूनच ते सामाजिक बांधिलकी पासून तटस्थता ठेऊन. आपल्याला हवी तशी माणसे वागतच नाहीत हे समजायला लागतं. मग अपेक्षांचं ओझ हळूहळू कमी होत जात आणि एक काळा नंतर आपोआपच तयार झालेलं नांत म्हणजे सेवा निवृत्तीचा काळ हा आलेला एकटेपणा जास्त सुंदर नसतो. कुणाचेही बंधन नाही, अपेक्षा नाहीत आणि त्यामुळे होणारे दुःख नाही. त्यामुळे वागण्यातला ओलावा आपोआपच कमी होतो. बोलणे कमी होते. कर्तव्य भावनेने काही गोष्टी केल्या जातात. पण त्यातील गुंतवणूक कमी होते त्यामुळे मनात तटस्थता निर्माण होत जाते.त्यालाच आपण सामाजिक बांधिलकी पासून तटस्थता असे म्हणतो.
निसर्गाने सुरवात पासून दिलेला गोतावळा नोकरीत असतांना व्यवस्थित न संबाळल्यामुळे आपल्या आजुबाजुचा गोतावळा सेवा निवृत्ती नंतर आपोआप कमी होतो. आपले आपण उरत जातो आणि जग जास्त सुंदर वाटत नाही.आपणच एकटे पडतो.हा एकटेपणा खाण्यासाठी उठतो. जग जास्त सुंदर असते,तेव्हा आपण त्याला पाहत नाही. खरं म्हणजे ते सुंदर होतच पण आपण दुसऱ्याच्या नजरेतून बघत होतो. ही आलेली तटस्थता जगायला शिकवते. आजपर्यंत केलेल्या गोष्टी किंवा राहून गेलेल्या गोष्टी करायची एक इच्छाशक्ती निर्माण होते.पण तेव्हा कोणी साथ देत नाही.सेवा निवृत्ती नंतर कुणाकडून कसलीही अपेक्षा नसते,कोण काय म्हणेल ह्याची भीती नसते.आपण कुणाला बांधील नसतो.आपल्या कर्तव्यातून सामाजिक बांधिलकी पासून आपण मोकळे होऊ शकत नाही पण दूर राहून ती करू शकतो हे आता अनुभवायला लागते.ज्या गोष्टींमध्ये विनाकारण गुंतून पडत होतो त्या गोष्टी किती फोल होत्या हे आता सेवा निवृत्ती नंतर कळते.त्यामुळे आपली सामाजिक बांधिलकी होती कि नाही.याचे आत्मपरीक्षण प्रत्येकांनी केले पाहिजे.नागपूर जिल्ह्यातील वाडी नगर पंचायत मध्ये मुख्य लेखापाल सेवा निवृत्त झाल्यानंतर रोजंदारीवर सफाई कामकरणाऱ्या महिलांनी त्यांचा सत्कार केला.याला म्हणतात सामाजिक बांधिलकी.
सागर रामभाऊ तायडे ९९२०४०३८५९,भांडूप,मुंबई.
(खालील छायाचित्र वाडी नगर पंचायत नागपूर जिल्ह्यात मुख्य लेखापाल सेवा निवृत्त झाल्यानंतर
रोजंदारीवर सफाई कामकरणाऱ्या महिलांनी त्यांचा सत्कार केला.याला म्हणतात सामाजिक बांधिलकी.)
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा